नवी दिल्ली: बहुध्रुवीयतेच्या नवीन युगात भारत एक “भू-राजकीय दलाल” म्हणून स्वीकारत, रशियन प्राध्यापक आणि राजकीय तत्वज्ञानी अलेक्झांडर डुगिन म्हणाले की अनेक गोष्टी “भारतावर अवलंबून आहेत” आणि देश एक महत्त्वपूर्ण संतुलित भूमिका बजावतो. “भारत चीनची दोरी आणि इस्लामिक ध्रुवाची क्षमता यांचा समतोल साधत आहे.”
‘पुतिनचा मेंदू’ असे टोपणनाव असलेले डुगिन १९ नोव्हेंबर रोजी रशियन सेंटर ऑफ सायन्स अँड कल्चर येथे ‘भारत एज द स्टेट-सिव्हिलायझेशन: जिओपॉलीसी अँड आयडॉलॉजी’ या विषयावर भाषण देत होते. या कार्यक्रमाला रशियन दूतावासाचे सदस्य, जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठाचे (जेएनयू) विद्यार्थी आणि अखिल भारतीय काँग्रेस कमिटीचे राष्ट्रीय सचिव दलबीर सिंग उपस्थित होते.
डुगिनच्या मते, “आंतरराष्ट्रीय संबंधांचे एक नवीन मॉडेल उदयास येत आहे, प्रकट होत आहे आणि प्रकट होत आहे” नवीन अभिनेते सक्रियपणे भू-राजकीय जगाला आकार देत आहेत, तयार करतात आणि प्रभावित करतात. आणि या जगामध्ये भारतीय, रशियन, चिनी, आफ्रिकन, लॅटिन अमेरिकन आणि इस्लामिक प्रदेशांचा समावेश आहे, जे पाश्चात्य ध्रुवाव्यतिरिक्त “शक्तीचे प्रादेशिक केंद्र” म्हणून काम करतात.
मोदींचा ‘निःशस्त्रीकरण’ प्रकल्प
सुमारे एक तास चाललेल्या व्याख्यानात डुगिन यांनी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि त्यांच्या डिकॉलोनायझेशन प्रकल्पावर जोरदार भर दिला. डुगिन यांच्या मते, भारताने स्वतःला सार्वभौम सभ्यता भारत म्हणून पुन्हा नव्याने शोधून काढण्यासाठी, देशाला “नरेंद्र मोदींनी भारतीय मनाचे उपनिवेशीकरण” म्हटले आहे.
डुगिन, जे कट्टर उजव्या विचारसरणीचे आहेत, ते म्हणाले की भारत एक पूर्ण-स्तरीय सभ्यतावादी राज्य होण्यासाठी, “स्वत:ची जाणीव, तिची ऐतिहासिक जाणीव, संस्कृती, विज्ञान, राजकीय रचना, कला यामध्ये पश्चिमेपासून मानसिकदृष्ट्या स्वतंत्र असले पाहिजे. आणि वैदिक मुळांमध्ये तांत्रिक विचार”. त्यांनी या हालचालीला “भारतीय सभ्यतेचे मूळ पुनर्वसन” म्हटले. “भारत हा नेहमीच अध्यात्मिक बुद्धीचा रक्षक होता” असेही ते म्हणाले.
भारताशिवाय जग बहुध्रुवीयतेची कल्पना करू शकत नाही यावर डुगिन यांनी भर दिला: “जर आपण भारताशिवाय या बहुध्रुवीयतेची कल्पना केली तर सर्व काही नष्ट होईल.”
मोदी, पुतिन आणि ट्रम्प
डुगिनने प्रिमाकोव्हच्या त्रिकोणाचाही उल्लेख केला – रशिया, चीन आणि भारताची युती – आणि तो युरेशियाचा गाभा असल्याचे सांगितले. तथापि, त्यांनी कबूल केले की “नेते या प्रकल्पाद्वारे खूप प्रेरित होते… परंतु आता ते थोडेसे सोडलेले आहे”.
पण ते एक “अत्यंत महत्त्वाचे स्वरूप, एक महत्त्वाची प्रणाली आहे…काही अत्यंत निर्णायक उपायांसाठी…तो ब्रिक्स (BRICS) मध्ये काढलेला आहे,” ते पुढे म्हणाले. डुगिन यांनी वैकल्पिक त्रिपक्षीय युतीची शक्यता देखील सुचविली, विशेषत: अशा वेळी जेव्हा डोनाल्ड ट्रम्प युनायटेड स्टेट्सचे अध्यक्ष म्हणून कार्यभार स्वीकारणार आहेत. ते पुढे म्हणाले की बहुध्रुवीय जगात तीन महान ध्रुवांवर राज्य करणाऱ्या तीन महान परंपरावादी नेत्यांची ही युती असू शकते.
हे ज्ञात आहे की युक्रेन युद्धामुळे रशियाचे अमेरिकेशी संबंध बिघडले आहेत, परंतु त्यांचे संबंध ऐतिहासिकदृष्ट्या देखील अडचणीत आले आहेत.
डुगिन यांनी सुचवले की अमेरिका आणि रशिया यांच्यात भारत हा दलाल असू शकतो. “कंझर्व्हेटिव्ह नेते नरेंद्र मोदी यांना पुराणमतवादी नेते डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यासोबत अधिक सामान्य मुद्दे सापडतील” आणि “त्याचा अर्थ एकध्रुवीय क्षणाचा अंत, उदारमतवादी क्षणाचा अंत होईल”.
Recent Comments