‘ऑपरेशन संकल्प’मध्ये दोन नौदल अधिकाऱ्यांना वायूसेना, नावसेना पदके प्रदान

विंग कमांडर अक्षय सक्सेना आणि लेफ्टनंट कमांडर सौरभ मलिक

नवी दिल्ली: गेल्यावर्षी अरबी समुद्रात चाचेगिरीविरोधी मोहिमांमध्ये नौदलाला हवाई मदत करणारे विंग कमांडर अक्षय सक्सेना यांना भारतीय हवाई दलाने (आयएएफ) वायुसेना पदक (शौर्य) प्रदान करण्यात आले आहे. गेल्या वर्षी 16 मार्च रोजी या अधिकाऱ्याने अरबी समुद्रात चाचेगिरीविरोधी मोहिमा राबविण्यासाठी भारतीय नौदलाने सुरू केलेल्या ‘ऑपरेशन संकल्प’च्या समर्थनार्थ एक मोहीम राबवली. ही मोहीम राबवण्यात आली तेव्हा हुथी बंडखोर हिंद महासागरात व्यापारी जहाजांना लक्ष्य करत होते.

अरबी समुद्रात व्यापारी जहाजांवर हल्ला करणाऱ्या चाचेगिरी नियंत्रित जहाजाला पकडण्यासाठी विंग कमांडर सक्सेना यांनी 18 मरीन कमांडो (MARCOs) च्या टीमसह दोन कॉम्बॅट रबराइज्ड रेडिंग क्राफ्ट (सीआरआरसी) बोटी एअर ड्रॉप केल्या. ताब्यात घेतलेल्या जहाजाने आयएनएस कोलकातावरही गोळीबार केला आणि नौदलाचा एक स्पॉटर ड्रोन पाडला. ज्या भागात ही सर्व कारवाई झाली तो सोमालियाच्या किनाऱ्याजवळ होता—मुंबईपासून 1 हजार 450 नॉटिकल मैल अंतरावर—आणि भारतीय उड्डाण माहिती क्षेत्राच्या (मुंबई) बाहेर 540 नॉटिकल मैल अंतरावर. विंग कमांडर सक्सेना यांनी कारवाई सुरू केली आणि मोहिमेच्या वेळेच्या आणि गुप्त स्वरूपामुळे त्यांनी योग्य क्रू निश्चित केला आणि जलद प्रक्षेपणासाठी विमानाची तयारी सुनिश्चित केली, असे संरक्षण मंत्रालयाने एका निवेदनात म्हटले आहे.

मोहिमेचे गांभीर्य इतके होते की त्यात समुद्री चाच्यांकडून वाहून नेल्या जाणाऱ्या लहान शस्त्रांचा खरा धोका होता, तसेच मोहिमेच्या वेळेत वाढ झाली होती, ज्यामुळे विमानाला जवळजवळ चार तास अघोषित आणि अस्पष्टपणे दुसऱ्या देशाच्या हवाई क्षेत्रात उड्डाण करावे लागले. सी-17 ग्लोबमास्टर III वाहतूक विमानाचे कॅप्टन म्हणून, विंग कमांडर सक्सेना यांनी सर्व उत्सर्जक बंद करण्याचा, परदेशातील उंच समुद्रांवर कमी पातळीवर उड्डाण करण्याचा आणि शोध टाळण्यासाठी संध्याकाळी ड्रॉप करण्याचा निर्णय घेतला.

ड्रॉपचे स्थान प्रत्यक्ष ड्रॉप होण्यापूर्वी फक्त 50 नॉटिकल मैल बदलले. असे असूनही, त्यांनी त्यांच्या क्रूला अचूक एअरड्रॉप करण्यासाठी यशस्वीरित्या मार्गदर्शन केले, ज्यामुळे समुद्री चाच्यांना पकडण्यात आले आणि एमव्ही रुएनला त्याच्या 17 सदस्यांच्या क्रूसह वाचवण्यात आले. अपहरण केलेल्या जहाजावर 35 समुद्री चाचे होते. “त्यांनी भारतीय नौदलासोबत प्रभावी आंतर-सेवा समन्वय दाखवला, तसेच जमिनीवर आणि हवेत परिस्थितीची जाणीव वाढवली,” असे संरक्षण मंत्रालयाने निवेदनात म्हटले आहे.

विंग कमांडर सक्सेना आणि त्यांच्या टीमने दहा तासांच्या मोहिमेदरम्यान गुप्तता राखण्यासाठी सर्व शक्य उपाययोजना केल्या. संरक्षण मंत्रालयाने या कारवाईला ‘अत्यंत कठीण मोहिमेची निर्दोष अंमलबजावणी’ म्हटले आहे. निवेदनात असेही म्हटले आहे की अधिकाऱ्याने ‘असाधारण धैर्य, गतिमान नेतृत्व, उत्कृष्ट व्यावसायिकता आणि दृढनिश्चय’ प्रदर्शित केला. एमव्ही रुएनच्या आत्मसमर्पणासाठी भारतीय नौदलाची कारवाई 40 तासांहून अधिक काळ चालली. युनायटेड किंग्डम मेरीटाईम ट्रेड ऑपरेशन्स (यूकेएमटीओ) कडून भारतीय नौदलाच्या इन्फॉर्मेशन फ्यूजन सेंटर – इंडियन ओशन रीजन (आयएफसी-आयओआर) कडून मिळालेल्या माहितीच्या आधारे आयएनएस कोलकाताने अरबी समुद्रात समुद्री चाच्यांचे जहाज रोखले.

हे जहाज चाचेगिरीचे हल्ले करण्यासाठी आणि व्यापाऱ्यांचे अपहरण करण्यासाठी एक मदर शिप म्हणून काम करत होते. भारतीय नौदलाचे P8I पोसायडॉन विमान, सी गार्डियन मानवरहित हवाई वाहन (यूएव्ही), जहाजाचे इंटिग्रल हेलिकॉप्टर आणि स्पॉटर ड्रोन वापरून हवाई देखरेख केली जात असताना आयएनएस कोलकाता या समुद्री चाच्यांच्या जहाजावर नजर ठेवून होता. विंग कमांडर सक्सेना यांना 17 जून 2006 रोजी आयएएफच्या फ्लाइंग ब्रांचमध्ये पायलट म्हणून नियुक्त करण्यात आले होते आणि ते 1फेब्रुवारी 2021 पासून सी-17 स्क्वॉड्रनमध्ये सेवा देत आहेत.

नाव सेना पदक

भारतीय नौदलाने त्यांच्या एका अधिकाऱ्याची नाव सेना पदकासाठी शिफारसदेखील केली आहे. ‘ऑपरेशन संकल्प’दरम्यान, 2 फेब्रुवारी 2024 रोजी आयएनएस शारदावर, लेफ्टनंट कमांडर सौरभ मलिक आणि त्यांच्या टीमने अपहरण केलेल्या इराणी जहाज – एफव्ही ओमारीवर चढाई केली. या कारवाईत सात सशस्त्र समुद्री चाच्यांना पकडण्यात आले, तसेच 19 मच्छिमारांची सुटका करण्यात आली आणि शस्त्रास्त्रे व दारूगोळा जप्त करण्यात आला.

ओलिसांच्या परिस्थितीचा समावेश असलेल्या या चाचेगिरीविरोधी मोहिमेसाठी, अधिकाऱ्याने जलदगतीने एकत्रित केलेल्या पथकाचे नेतृत्व केले. कव्हर फायरसाठी दुसरी बोट (आरएचआयबी) नसणे यासह संसाधनांच्या गंभीर अडचणींमुळे ऑपरेशनमध्ये अडथळा येऊ शकला असता, परंतु या अधिकाऱ्याने त्याचे यश सुनिश्चित केले. “अधिकाऱ्याने रणनीतिक नाविन्यपूर्णतेद्वारे या मर्यादांची भरपाई केली. चाचे पकडले गेले आणि त्यांना आत्मसमर्पण करावे लागले,” असे संरक्षण मंत्रालयाने एका निवेदनात म्हटले आहे.

अधिकाऱ्याने जहाजात सुधारित स्फोटके (आयईडी), प्रतिबंधित वस्तू, शस्त्रे आणि दारूगोळा शोधण्याचे नेतृत्व देखील केले. मोहिमेचे यश मुख्यत्वे प्रहार कमांडरच्या व्यावसायिकता, धैर्य आणि नेतृत्वाला कारणीभूत ठरू शकते, असे संरक्षण मंत्रालयाने म्हटले आहे.