नवी दिल्ली: नवी दिल्ली आणि ओटावा यांच्यातील संबंध पुन्हा सुधारण्यास सुरुवात झाली आहे. त्याच पार्श्वभूमीवर भारत आणि कॅनडाने मुक्त व्यापार करारासाठी (एफटीए) वाटाघाटी पुन्हा सुरू करण्यास सहमती दर्शविली. दक्षिण आफ्रिकेतील जी 20 शिखर परिषदेच्या पार्श्वभूमीवर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि मार्क जे. कार्नी यांची भेट झाल्यानंतर ही घोषणा करण्यात आली. “2030 पर्यंत द्विपक्षीय व्यापार 50 अब्ज डॉलर्सपर्यंत दुप्पट करण्याच्या उद्देशाने उच्च-महत्वाकांक्षी व्यापक आर्थिक भागीदारी करारासंदर्भात (सीईपीए) वाटाघाटी सुरू करण्यास दोन्ही नेत्यांनी सहमती दर्शविली. दोन्ही बाजूंनी त्यांच्या दीर्घकालीन नागरी अणु सहकार्याची पुष्टी केली आणि दीर्घकालीन युरेनियम पुरवठा व्यवस्थेसह सहकार्य वाढविण्यावर सुरू असलेल्या चर्चेची नोंद घेतली,” असे परराष्ट्र मंत्रालयाने रविवारी दोन्ही पंतप्रधानांमधील द्विपक्षीय बैठकीच्या वाचनात म्हटले आहे.
कॅनडाचे माजी पंतप्रधान जस्टिन ट्रुडो यांनी कॅनडाच्या भूमीवर हरदीप सिंग निज्जर यांच्या हत्येशी भारतीय अधिकाऱ्यांचा संबंध असल्याचा आरोप केल्यानंतर भारत व कॅनडामधील संबंध तणावपूर्ण झाले होते. ते पुन्हा पूर्ववत करण्याचे प्रयत्न दोन्ही देशांकडून सुरू आहेत. जून 2023 मध्ये ब्रिटिश कोलंबियातील सरे येथील एका गुरुद्वाराबाहेर दहशतवादी निज्जरची हत्या करण्यात आली. जवळजवळ तीन महिन्यांनंतर, तत्कालीन कॅनडाच्या व्यापार मंत्री मेरी एनजी यांनी घोषणा केली, की ओटावा भारतासोबत व्यापार चर्चा स्थगित करत आहे. 2010 मध्ये प्रथम एफटीएसाठी चर्चा सुरू झाली होती. 2022 मध्ये त्या औपचारिकपणे पुन्हा सुरू झाल्या आणि 2023 च्या उन्हाळ्यात, वर्षाच्या अखेरीस चर्चा पूर्ण होण्यासाठी पुरेशी गती निर्माण झाली होती. तथापि, कॅनडाने वाटाघाटी स्थगित केल्या आणि काही आठवड्यांनंतर, ट्रूडो यांनी निज्जरच्या हत्येबाबत भारताविरुद्धचे आरोप मांडले. भारताने ट्रूडो यांचे आरोप फेटाळून लावले, व ते हास्यास्पद आणि निराधार असल्याचे म्हटले होते. अखेर ऑक्टोबर 2024 पर्यंत, नवी दिल्लीने आपले उच्चायुक्त आणि इतर पाच राजनैतिक अधिकाऱ्यांना कॅनडातून माघारी बोलावले, तर कॅनडाचे कार्यवाहक उच्चायुक्त आणि इतर पाच जणांना हद्दपार केले.
ट्रूडो सत्तेवरून पायउतार झाल्यानंतर राजकीय संबंध बदलले आणि मार्चमध्ये बँक ऑफ इंग्लंडचे माजी गव्हर्नर कार्नी – लिबरल पक्षाचे नेतृत्व करण्यासाठी आले. राजकीय संबंध पुनर्संचयित करताना आंतरराष्ट्रीय गुन्ह्यांवर चर्चा योग्य व्यासपीठांवर नेण्याचा प्रयत्न कार्नी यांनी केला. कार्नी यांच्या निमंत्रणावरून मोदी जूनमध्ये जी 7 नेत्यांच्या शिखर परिषदेत सहभागी होण्यासाठी कॅनडाला गेले. दोन्ही नेत्यांनी द्विपक्षीय बैठक घेतली आणि संबंधित मोहिमांमध्ये उच्चायुक्तांची एकाच वेळी नियुक्ती करून संबंध पुन्हा सुरू करण्याचे आश्वासन दिले. ऑगस्टमध्ये याची घोषणा करण्यात आली. कॅनडाच्या परराष्ट्र मंत्री अनिता आनंद यांनी ऑक्टोबरमध्ये भारताचा दौरा केला आणि मोदी आणि त्यांचे भारतीय समकक्ष परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर यांची भेट घेतली. आनंद यांच्या भेटीदरम्यान दोन्ही देशांनी संबंधांसाठी एक नवीन रोडमॅप जाहीर केला. त्याचप्रमाणे, कॅनडाच्या राष्ट्रीय सुरक्षा आणि गुप्तचर सल्लागार नॅथली जी. ड्रोइन यांनी सप्टेंबरमध्ये नवी दिल्लीला भेट घेतली आणि एनएसए अजित डोवाल यांची भेट घेतली – सुरक्षा पातळीवरील सहकार्य पुन्हा सुरू होण्याचे संकेत दिले.
मोदी आणि कार्नी यांच्यातील ताज्या बैठकीमुळे व्यापारात संबंध पुढे सरकले आहेत – अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी व्यापारावर शुल्क लादल्यानंतर भारत आणि कॅनडा दोघांसाठीही हा चिंतेचा विषय आहे. अमेरिका कॅनडाची सर्वात महत्त्वाची बाजारपेठ राहिली आहे. त्याचप्रमाणे, अमेरिका ही भारताची सर्वात मोठी निर्यात बाजारपेठ आहे. गेल्या वर्षी, 86 अब्ज डॉलर्सपेक्षा जास्त किमतीच्या भारतीय वस्तू अमेरिकेत निर्यात करण्यात आल्या. भारत, कॅनडा आणि ऑस्ट्रेलियाने शनिवारी जी 20 शिखर परिषदेच्या पार्श्वभूमीवर उदयोन्मुख तंत्रज्ञान आणि नवोपक्रमात सहकार्य वाढवण्यासाठी त्रिपक्षीय उपक्रमाची घोषणा केली. “नेत्यांनी ऑस्ट्रेलिया-कॅनडा-भारत तंत्रज्ञान आणि नवोपक्रम (ACITI) भागीदारीचा स्वीकार करण्याचे स्वागत केले ज्यामुळे महत्त्वपूर्ण तंत्रज्ञान, अणुऊर्जा, पुरवठा साखळीचे विविधीकरण आणि एआय या क्षेत्रात त्रिपक्षीय सहकार्याला चालना मिळेल,” असे वाचनात म्हटले आहे.
मोदींचा जोहान्सबर्गचा तीन दिवसांचा दौरा शुक्रवारी संध्याकाळी सुरू झाला आणि रविवारी संपला. जी 20 शिखर परिषदेला उपस्थित राहण्याव्यतिरिक्त, त्यांनी आयबीएसए (भारत-ब्राझील-दक्षिण आफ्रिका) नेत्यांच्या बैठकीलाही हजेरी लावली आणि कार्नी यांच्यासोबत झालेल्या बैठकीव्यतिरिक्त ऑस्ट्रेलिया, इटली आणि जपानच्या पंतप्रधानांसोबत द्विपक्षीय बैठका घेतल्या. भारतीय नेत्यांना शिखर परिषदेत अनेक जागतिक नेत्यांशी संवाद साधण्याची संधीही मिळाली.
Recent Comments