पाकिस्तान व उत्तर कोरिया अणुप्रसारात सहभागी असलेले देश: रुवेन अझर

भारतातील इस्रायली राजदूत रुवेन अझर यांच्यासोबत द प्रिंटच्या 'ऑफ द कफ' मध्ये संवाद साधताना मुख्य संपादक शेखर गुप्ता

नवी दिल्ली: ‘द प्रिंट’च्या ‘ऑफ द कफ’ या कार्यक्रमात सोमवारी भारतातील इस्रायलचे राजदूत रुवेन अझर म्हणाले की, पाकिस्तान आणि उत्तर कोरिया हे दोन देश जागतिक स्तरावर मोठ्या प्रमाणात विनाशकारी शस्त्रांच्या प्रसारात सहभागी आहेत. अझर पुढे म्हणाले की, अशी शस्त्रे राज्याबाहेरील घटकांना देण्याचे उघडपणे आश्वासन देणाऱ्या इराणमुळे इस्रायलने तेहरानच्या अणुकार्यक्रमावर लष्करी हल्ले केले. “पाहा, तुम्ही आधी विचारत होतात, की इराण अणुशक्ती बनला तर काय होईल? मला माहीत असलेले बहुतेक अणुशक्ती देश मोठ्या प्रमाणात विनाशकारी शस्त्रांचा प्रसार करत नाहीत. मी त्यापैकी दोन देशांना ओळखतो, जे असे करत आहेत. त्यापैकी एक उत्तर कोरिया आहे. दुसरा पाकिस्तान आहे, बरोबर? जर तुमच्याकडे असा देश असेल जो आधीच हौथींना अणुशक्ती हस्तांतरित करण्याची योजना आखत असेल तर काय होईल?” द प्रिंटचे मुख्य संपादक शेखर गुप्ता यांच्याशी संवाद साधताना अझर म्हणाले.

इस्रायली राजदूत पुढे म्हणाले: “ही गुप्त माहिती आहे, जी आमच्या पंतप्रधानांनी गेल्या आठवड्यातच उघड केली होती. ते हौथींना अणुबॉम्ब हस्तांतरित करण्याची योजना आखत होते. तुम्ही याची कल्पना करू शकता का? हो, कारण ते राज्याबाहेरील घटक आहेत. ते राज्याबाहेरील घटक आहेत ज्यांच्याकडे अर्ध्याहून अधिक राज्य आहे. म्हणून हे गुंतागुंतीचे आहे.” अझर यांनी निदर्शनास आणून दिले की, अणुप्रसारबंदी कराराचा (एनपीटी) सदस्य असताना, इराण 2027 मध्ये “क्षेपणास्त्र बॅरेज” आणि “उत्तर आणि दक्षिणेकडून जमिनीवर आक्रमण” करून इस्रायलला “सोडून टाकण्याचे” उद्दिष्ट ठेवून बॉम्ब बनवण्याचा प्रयत्न करत होता. तथापि, इस्रायली राजदूतांनी असा दावा केला, की हमासने 7 ऑक्टोबर 2023 रोजी इस्रायलवर हल्ले सुरू केले आणि तेहरानची योजना हाणून पाडली. “हे पाहणे मनोरंजक आहे, की हमासने प्रत्यक्षात इराणी योजना उधळून लावली. आणि सुमारे दोन आठवड्यांपूर्वी हमासच्या संग्रहातून आमच्या गुप्तचर यंत्रणेने एक दस्तऐवज प्रकाशित केला होता, ज्यामध्ये असे दिसून आले होते, की हमासचा नेता हिज्बुल्लाहचा नेता [हसन] नसरल्लाह, इस्रायलशी [सह] समन्वय न ठेवता हल्ला केल्याबद्दल माफी मागत होता. हे 7 ऑक्टोबर रोजी घडले,” अझर म्हणाले.

पश्चिम आशियातील धोरणात्मक परिस्थिती

हमासच्या हल्ल्यांचा इराणच्या सुरक्षा गणनेवर मोठा परिणाम झाला. इस्रायलला वेढण्यासाठी कष्टाने अनेक प्रॉक्सी सैन्ये उभारणारे तेहरान, विशेषतः इस्रायलने लेबनॉनमध्ये हिज्बुल्लाहच्या क्षमता कमी केल्यानंतर, मागे पडले होते. यामुळे इराणमध्ये “असुरक्षिततेची” भावना निर्माण झाली, ज्यामुळे त्याने आपल्या बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रांसह अणुऊर्जा वापरण्याचा प्रयत्न करत असताना खूप उच्च दराने युरेनियम समृद्ध केले, असे इस्रायली राजदूतांनी गेल्या आठवड्यात तेल अवीवच्या रणनीतीचा संदर्भ तयार करताना स्पष्ट केले. 13 जूनच्या पहाटे, इस्रायली सैन्याने ऑपरेशन रायझिंग लायन सुरू केले – इराणच्या अणु सुविधा आणि प्रमुख कर्मचाऱ्यांना लक्ष्य करून लष्करी हल्ले. पहिल्या काही दिवसांतच, अनेक वरिष्ठ इराणी लष्करी अधिकारी आणि अणुशास्त्रज्ञ मारले गेले. सुमारे एका आठवड्यानंतर, अमेरिका तेल अवीवमध्ये सामील झाली आणि त्यांच्या स्वतःच्या ऑपरेशन मिडनाईट हॅमरने तीन इराणी अणु सुविधांवर हल्ला केला – फोर्डो, नतान्झ आणि इस्फहान. अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड जे. ट्रम्प यांनी असे प्रतिपादन केले आहे, की अमेरिकन हल्ल्यांनी इराणच्या अणु महत्त्वाकांक्षा पूर्णपणे नष्ट केल्या आहेत. अझर यांनी स्पष्ट केले, की इस्रायलच्या कारवाईला सुरुवातीपासूनच अमेरिकन प्रशासनाचा आशीर्वाद होता.

“अमेरिकनांनी आम्हाला सांगितले, ठीक आहे, आम्हाला 60 दिवस द्या, आम्ही इराणींशी वाटाघाटी करण्याचा प्रयत्न करू. पण जर त्यांनी आमच्या मागण्या मान्य केल्या नाहीत तर पुढे जा. एवढेच नाही तर त्यांनी आमच्यासोबत हे नियोजन केले. म्हणून ६१ व्या दिवशी आम्ही हल्ला केला. आम्हाला दोन धमक्यांचा सामना करावा लागला, ज्या आमच्या देशाला संपवण्याच्या, आम्हाला संपवण्याच्या धमक्या होत्या. एक अणु लष्करी धोका होता आणि दुसरा बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्राचा धोका होता,” अझर म्हणाले. त्या वेळी, इराण अमेरिकेशी त्यांच्या अणु कार्यक्रमासाठी करार करत होता, ज्याची पाचवी फेरी 15 जून रोजी ओमानमध्ये होणार होती. तथापि, हल्ल्यांनंतर इराण करारातून बाहेर पडला. 12 दिवसांनंतर हा संघर्ष संपला, तेल अवीव आणि तेहरान दोघांनीही युद्धबंदीला सहमती दर्शवली. इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतान्याहू यांनी इराणींना संबोधित करताना त्यांच्या लोकांना सध्याच्या प्रशासनाविरुद्ध उठण्याचे आवाहन केले होते. तथापि, अझर यांनी स्पष्ट केले की ऑपरेशन रायझिंग लायन दरम्यान “शासन बदल” हा कधीही तेल अवीवच्या रणनीतीचा भाग नव्हता.

“इराणवर आक्रमण करण्याचा किंवा 10 कोटी लोकांच्या राष्ट्राची काळजी घेण्याचा कोणीही विचार करत नव्हता. आणि म्हणूनच, लोकशाही (इस्रायल) म्हणून, जी, तुम्हाला माहिती आहे, आपल्या लोकांना जबाबदार आहे, ज्यांच्याकडे प्रत्यक्षात सैन्य भरती आहे, आम्ही इतर देशांमधील राजकीय परिस्थिती बदलण्यासाठी आपल्या लोकांना अंतहीन युद्धांमध्ये ओढण्याचे काम करत नाही आहोत,” अझर म्हणाले. “आम्ही ते करण्यास सक्षम नाही. आमच्याकडे इच्छाशक्ती नाही, ठीक आहे? म्हणून आम्ही या दोन ध्येयांवर लक्ष केंद्रित केले (अणु कार्यक्रम संपवणे आणि बॅलिस्टिक धोका). आणि अर्थातच, तुम्हाला माहिती आहे, जर इराणमध्ये सत्ता बदल झाला तर मला खूप आनंद होईल, परंतु ते इराणी लोकांवर अवलंबून आहे.” असेही ते म्हणाले.