पेंग्विन प्रकाशनाकडून खास ‘नेहरू’ लायब्ररीची घोषणा

प्रातिनिधिक छायाचित्र : पेंग्विन प्रकाशन.

नवी दिल्ली: पेंग्विन रँडम हाऊस इंडियाने खास नेहरूविषयक साहित्याला वाहिलेली ‘नेहरू लायब्ररी’ सुरू करण्याची घोषणा केली आहे. याचे वर्णन प्रकाशनगृहाने “जवाहरलाल नेहरूंचे जीवन, तत्त्वज्ञान आणि लेखन जतन करणारा विश्वासार्ह संग्रह” असे केले आहे.

जवाहरलाल नेहरू मेमोरिअल फंडाने (JLMF) एका डिजिटल प्लॅटफॉर्मखाली नेहरूंबद्दल आणि त्यांच्याबद्दलची अनेक सामग्री संकलित करणाऱ्या ऑडिओ-व्हिज्युअल आर्काइव्हची योजना उघड केल्यानंतर एक महिन्यानंतर ही घोषणा झाली आहे. संग्रह 14 नोव्हेंबर 2025 पासून लोकांसाठी खुला आणि उपलब्ध असेल. पेंग्विनची ही नेहरू लायब्ररी विविध मुख्यमंत्र्यांना नेहरूंनी लिहिलेल्या पत्रांचे पाच खंड वाचकांना उपलब्ध करून देणार आहे.

“जवाहरलाल नेहरूंच्या लेखनात त्यांची बुद्धिमत्ता, एक बहुआयामी  राजकारणी आणि जागतिक नेता म्हणून अधोरेखित होते. भारताच्या सभ्यतेच्या भूतकाळाबद्दलची त्यांची समज अद्भुत आहे,” प्रेमंका गोस्वामी, बॅकलिस्टच्या प्रमुख आणि व्हिंटेज, पेंग्विन इंप्रिंटच्या सहयोगी प्रकाशक म्हणाल्या. “मुख्यमंत्र्यांना नेहरूंनी लिहिलेल्या पत्रांचा पाच खंडांतील संग्रह   भारताच्या समाज आणि राजकारणातील त्यांच्या सहभागाची आणि संलग्नतेची एक खिडकी वाचकांसाठी खुली करेल.  भारताच्या कल्पनेशी संलग्न होण्यासाठी आणि त्याचा अर्थ लावण्यासाठी त्यांचे लेखन अत्यंत महत्त्वाचे आहे.” असेही त्या म्हणाल्या.

पेंग्विनने अद्याप या लायब्ररीच्या उद्घाटनाची तारीख जाहीर केलेली नाही.

सध्याच्या काळात, सत्ताधारी भाजपच्या कार्यकालात भारताच्या या पहिल्या पंतप्रधानांबद्दल व्यापकरीत्या चुकीची माहिती पसरवली जात असतानाच हा संग्रह येणे विशेष उल्लेखनीय आहे. नेहरूंच्या मृत्यूनंतर अनेक दशकांनी, नेहरूंचे जीवन आणि कार्य आजही तीव्र तपासणीला सामोरे जात आहे. पेंग्विनने अद्याप त्यांच्या लायब्ररीच्या उद्देशाविषयी तपशील उघड करणे बाकी असताना, प्रकाशक मिली ऐश्वर्याने नेहरूंना “आमच्या स्वातंत्र्याच्या लढ्यातील एक प्रमुख व्यक्तिमत्व आणि एक प्रतिष्ठित व्यक्ती” म्हणून संबोधले. “आधुनिक भारतीय विचार, राजकारण आणि प्रमुख संस्थांचा पाया रचण्यात त्यांचे योगदान अनुकरणीय आहे,” त्या पुढे म्हणाल्या.

ऑनलाइन संग्रहणाच्या घोषणेच्या कार्यक्रमात, काँग्रेसच्या प्रवक्त्याने पुनरुच्चार केला की जेएलएमएफचे संग्रहण “राजकीय नव्हे तर बौद्धिक प्रयत्न होते.”नेहरूंच्या बहुतेक कागदपत्रे पूर्वी नेहरू मेमोरियल म्युझियम लायब्ररीमध्ये आहेत, जे आता पंतप्रधानांचे संग्रहालय आणि ग्रंथालय आहे. पीएमएमएलशी संलग्न असलेले अहमदाबादचे इतिहासकार रिझवान कादरी यांनी नुकतेच विरोधी पक्षनेते राहुल गांधी यांना पत्र लिहिले की जयप्रकाश नारायण आणि एडविना माउंटबॅटन यांसारख्या ऐतिहासिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण पात्रांसह नेहरूंच्या पत्रव्यवहाराची कागदपत्रे एका प्रतिनिधीने काढून घेतली आहेत. हा प्रतिनिधी सोनिया गांधी यांनी नियुक्त केला होता. ती परत आणली जावी यासाठी प्रयत्न करण्याची विनंती कादरी यांनी  गांधींना केली.