रतनपूरला धार्मिक पर्यटनाच्या केंद्रस्थानी आणण्यासाठी छत्तीसगड सरकार प्रयत्नशील

बिलासपूर जिल्ह्यातील रतनपूर येथील महामाया देवी मंदिरासाठी एनबीसीसीने छत्तीसगड सरकारला सादर केलेल्या प्रस्तावित योजनेची कलात्मक प्रतिमा.

नवी दिल्ली: भारतीय जनता पक्षाच्या नेतृत्वाखालील छत्तीसगड सरकारने धार्मिक पर्यटनाला चालना देण्यासाठी बिलासपूर जिल्ह्यातील रतनपूर येथील महामाया देवी मंदिराचा विकास काशी विश्वनाथ आणि महाकाल लोक कॉरिडॉरच्या धर्तीवर करण्याची योजना आखली आहे.

महामाया देवी मंदिर हे छत्तीसगडमधील महत्त्वाच्या धार्मिक स्थळांपैकी एक आहे आणि लाखो भाविक येथे भेट देतात, विशेषतः नवरात्रीत. गृहनिर्माण आणि शहरी व्यवहार मंत्रालयाच्या अंतर्गत येणाऱ्या राज्यस्तरीय रिअल इस्टेट डेव्हलपर एनबीसीसीने जानेवारीमध्ये छत्तीसगडचे मुख्यमंत्री विष्णू देव साई यांच्यासमोर एक प्रस्ताव सादर केला होता. 34 एकरांवर पसरलेल्या विद्यमान मंदिर संकुलाच्या आजूबाजूच्या परिसराचा विकास काशी आणि महाकालसारख्या कॉरिडॉरमध्ये करण्याची योजना आहे ज्यामध्ये एक लाखाहून अधिक भाविकांना सामावून घेता येईल अशा आधुनिक सुविधा असतील.

गृहनिर्माण आणि शहरी व्यवहार राज्यमंत्री तोखन साहू या मंदिर संकुलाच्या विकासासाठी पुढाकार घेत आहेत आणि त्यांनी एनबीसीसीला मंदिर कॉरिडॉरसाठी विकास आराखडा तयार करण्यास सांगितले होते. “या उपक्रमाचा उद्देश केवळ मंदिराचे ऐतिहासिक सार जतन करणे नाही तर पर्यटकांना पुनरुज्जीवित आणि समृद्ध करणारा अनुभव प्रदान करणे आहे. यामुळे राज्यातील धार्मिक पर्यटनाला लक्षणीयरीत्या चालना मिळेल,” असे बिलासपूरच्या खासदाराने द प्रिंटला सांगितले.

“एनबीसीसीने गेल्या महिन्यात छत्तीसगडच्या मुख्यमंत्र्यांसमोर ही योजना सादर केली होती. हॉटेल, रेस्टॉरंट्स इत्यादी आवश्यक सुविधांसह मंदिर संकुल परिसराचा पुनर्विकास करण्यासाठी एनबीसीसी प्रकल्प व्यवस्थापन सल्लागार म्हणून काम करेल. या प्रकल्पासाठी सुमारे 200 कोटी रुपये खर्च येईल.”

तपशील अद्याप अंतिम झालेले नसले तरी, साहू म्हणाले की या प्रकल्पासाठी निधीची व्यवस्था करण्यासाठी पर्यायांचा शोध घेतला जात आहे. गेल्या वर्षी, तीर्थयात्रा पुनरुज्जीवन आणि आध्यात्मिक संवर्धन मोहीम (पीएम-प्रसाद) सारख्या केंद्र सरकारच्या योजनांअंतर्गत निधीची व्यवस्था करण्याची शक्यता शोधण्यासाठी केंद्रीय पर्यटन आणि संस्कृती मंत्री गजेंद्र सिंह शेखावत यांच्यासमोर प्रस्ताव सादर करण्यात आला होता. छत्तीसगड सरकारच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांच्या मते, ही योजना सुरुवातीच्या टप्प्यात आहे आणि मंदिराच्या ट्रस्टशी चर्चा करून तपशील तयार केले जातील. “एनबीसीसीने सादर केलेली योजना अंतिम झालेली नाही. “हे चर्चेच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात आहे; अद्याप कोणताही निर्णय झालेला नाही,” असे राज्य सरकारच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले.

मुख्यमंत्र्यांचे सल्लागार (नियोजन आणि धोरण) धीरेंद्र तिवारी म्हणाले की, सरकार छत्तीसगडमध्ये पर्यटनाला, विशेषतः धार्मिक आणि सांस्कृतिक पर्यटनाला मोठ्या प्रमाणात प्रोत्साहन देण्यावर लक्ष केंद्रित करत आहे. “हा आमच्या विकसित छत्तीसगड व्हिजन डॉक्युमेंटचा एक भाग आहे. पर्यटनाला चालना देण्यासाठी रतनपूर, डोंगरगड, दंतेश्वरी, चंद्रहासिनी, कुदरगड यासारख्या लोकप्रिय धार्मिक स्थळांचा विकास करण्याचे नियोजन आम्ही करत आहोत,” असे ते म्हणाले. “रतनपूर हा राज्यातील पहिला मंदिर कॉरिडॉर विकास प्रकल्प असेल. हा प्रकल्प सुरुवातीच्या टप्प्यात आहे आणि लवकरच तो अंतिम केला जाईल.”

जर सर्व काही योजनेनुसार झाले, तर एनबीसीसीचा हा पहिला मंदिर कॉरिडॉर प्रकल्प असेल, ज्याने आतापर्यंत संपूर्ण भारतात मोठ्या प्रमाणात गृहनिर्माण आणि व्यावसायिक प्रकल्प विकसित केले आहेत. देश आणि परदेशात गृहनिर्माण आणि व्यावसायिक प्रकल्प विकसित करण्याव्यतिरिक्त, एनबीसीसी पुनर्विकास प्रकल्पांवर आणि खाजगी विकासकांद्वारे रखडलेले गृहनिर्माण प्रकल्प पूर्ण करण्यावर काम करत आहे.

“दिल्लीतील पुनर्विकास प्रकल्पांच्या (7 जीपीआरए, पूर्व किडवाई नगर आणि नवीन मोती नगर) अंमलबजावणीनंतर, आम्ही देशाच्या इतर भागात पुनर्विकास प्रकल्पांवर काम करत आहोत. आम्ही आता जुन्या धार्मिक स्थळांचा नवीन आधुनिक कॉरिडॉरमध्ये पुनर्विकास करण्याच्या प्रकल्पांवर विचार करत आहोत,” असे एनबीसीसीचे सीएमडी के.पी. महादेवस्वामी यांनी द प्रिंटला सांगितले.

धार्मिक पर्यटन नकाशावर रतनपूरला आणणार  

34 एकरपेक्षा जास्त जमिनीवर पसरलेल्या या मंदिर संकुलात सध्या महामाया देवीचे मंदिर आहे. इथे 22 खोल्या आहेत जिथे जवळजवळ 20 हजारहून अधिक दिवे लावले जातात, विशेषतः नवरात्रीत. तीन धर्मशाळा, कार्यालयीन जागा इ. मुख्य मंदिर वगळता संपूर्ण परिसराचा पुनर्विकास करण्याची योजना आहे. एनबीसीसीच्या प्रस्तावानुसार, चार मजली ज्योती कलश केंद्र, दोन हॉटेल्स, दोन मोठ्या जलकुंभांचा पुनर्विकास, संग्रहालय, दुकाने, पार्किंग सुविधा आणि मंदिर ट्रस्टसाठी कार्यालयीन जागा विकसित करण्याची योजना आहे. ही जमीन मंदिर संकुलाच्या दैनंदिन व्यवस्थापनासाठी जबाबदार असलेल्या ट्रस्टची आहे, असे राज्य अधिकाऱ्यांनी सांगितले. गेल्या महिन्यात ट्रस्टसोबत ही योजना शेअर करण्यात आली होती.

“आमच्याशी या योजनेवर चर्चा झाली. लाखो भाविक या मंदिराला भेट देतात, विशेषतः नवरात्रीत, म्हणून मंदिर संकुलाचा पुनर्विकास व्हावा अशी आमची इच्छा आहे,” असे सिद्ध शक्ती पीठ श्री महामाया देवी मंदिर ट्रस्टचे अध्यक्ष आशिष सिंह ठाकूर यांनी सांगितले. या प्रस्तावातील एक महत्त्वाचा घटक म्हणजे चार मजली ज्योती कलश किंवा इमारत बांधणे जिथे एकाच वेळी सुमारे 40 हजार दिवे लावता येतील.

“मंदिर ज्योती कलश (दिवे लावण्यासाठी) प्रसिद्ध आहे. भाविकांच्या वतीने, मंदिर व्यवस्थापन नवरात्रीत नऊ दिवस दिवे लावते. या कालावधीत जवळजवळ 20 हजारहून अधिक दिवे लावले जातात. यासाठी आमच्याकडे 200 हून अधिक लोकांची टीम आहे. एनबीसीसीच्या योजनेनुसार, नवीन इमारतीत सुमारे 40 हजार ते 50 हजार दिवे बसवता येतील अशी जागा असेल. पुनर्विकास योजनेबाबत आम्ही एनबीसीसीला काही सूचना दिल्या आहेत,” ठाकूर म्हणाले.

मंदिर संकुलात जाणाऱ्या रस्त्याचे रुंदीकरण करण्याची योजना देखील आहे, असेही ते म्हणाले. विद्यमान 15 फूट रस्त्याचे रुंदीकरण 60 फुटांपर्यंत करण्याची योजना असल्याचेही त्यांनी सांगितले.