नवी दिल्ली: भारत आणि चीन यांनी या वर्षी ऑक्टोबरमध्ये सहमती दर्शविलेल्या विघटनामुळे देशांना तणाव कमी करण्यावर चर्चा करण्यास मोकळीक मिळेल असे विधान असे परराष्ट्र व्यवहार मंत्री एस. जयशंकर यांनी लोकसभेत सांगितले.
लोकसभेला दिलेल्या निवेदनात जयशंकर म्हणाले, “आम्ही यावर ठाम आहोत की सीमावर्ती भागात शांतता आणि शांतता राखणे ही आमच्या संबंधांच्या विकासाची पूर्वअट आहे. येत्या काही दिवसांत, आम्ही सीमावर्ती भागातील आमच्या हालचालींचे प्रभावी व्यवस्थापन तसेच वाढीव नियंत्रण या दोन्हींवर चर्चा करणार आहोत.”
ते पुढे म्हणाले, “विच्छेदन टप्प्याचा निष्कर्ष आता आम्हाला आमच्या द्विपक्षीय प्रतिबद्धतेच्या इतर पैलूंचा नियोजनबद्ध रीतीने विचार करण्यास अनुमती देतो, आमचे राष्ट्रीय सुरक्षेचे हित प्रथम आणि आमच्यासाठी सर्वात महत्त्वाचे आहे.”
जयशंकर यांचे विधान भारताने उरलेल्या संघर्ष क्षेत्रांमध्ये विल्हेवाट लावण्याचा करार आणि डेपसांग आणि डेमचोक या दोन्ही ठिकाणी गस्त अधिकारांची पूर्ण पुनर्स्थापना जाहीर केल्यानंतर सुमारे 45 दिवसांनी आले आहे. ईएएमने ज्याला “विस्तृतीकरण टप्पा” संबोधले त्यामधील अंतिम करार हा जून 2020 पासून भारत-चीन सीमा प्रकरणांवर (WMCC) सल्लामसलत आणि समन्वयासाठी कार्यरत यंत्रणेद्वारे कॉर्प्स कमांडर्सच्या 21 फेऱ्या आणि वाटाघाटींच्या 17 फेऱ्यांचा परिणाम होता. त्या वर्षीच्या उन्हाळ्यात गलवान येथे झालेल्या संघर्षाची याला पार्श्वभूमी आहे.
21 ऑक्टोबरच्या कराराने, ज्याची घोषणा परराष्ट्र सचिव विक्रम मिसरी यांनी केली होती, 23 ऑक्टोबर रोजी ब्रिक्स शिखर परिषदेच्या अंतरावर भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांच्यात रशियाच्या कझान शहरात द्विपक्षीय बैठकीचा मार्ग मोकळा झाला. दोन्ही नेत्यांमधील पाच वर्षांतील ही पहिली पूर्ण द्विपक्षीय बैठक होती.
तथापि, 2020 मध्ये कोविड-19 साथीदरम्यान गलवान येथे झालेल्या संघर्षापासून, भारत आणि चीनमधील द्विपक्षीय संबंधांच्या इतर सर्व क्षेत्रांवर परिणाम झाला आहे. चीन, अलीकडच्या काही महिन्यांत, दोन्ही देशांमधील थेट उड्डाणावरील निर्बंध हटवण्याव्यतिरिक्त, विशेषत: चिनी नागरिकांना व्हिसा देण्यावर संबंध सामान्य करण्यावर भर देत आहे. भारताने कोविड-युगातील दोन्ही देशांमधील उड्डाणांवर निर्बंधाचे उपाय कायम ठेवले आहेत, ज्यामुळे बीजिंगच्या देशांतर्गत विमान कंपन्यांची बाजारपेठ कमी झाली आहे.
चीनचे परराष्ट्र मंत्री वांग यी यांनी 18 नोव्हेंबर 2024 रोजी ब्राझीलच्या रिओ डी जनेरियो शहरात G20 नेत्यांच्या शिखर परिषदेच्या अंतरावर जयशंकर यांच्यासोबत थेट उड्डाणे आणि अधिक व्हिसाजचा मुद्दा उपस्थित केला.
जयशंकर-वांग भेटीदरम्यान भारताने कैलास-मानसरोवर यात्रा पुन्हा सुरू करण्यावर जोर दिला. जुलैमध्ये शांघाय कोऑपरेशन ऑर्गनायझेशन (SCO) आणि ASEAN बैठकींच्या बाजूला द्विपक्षीय चर्चेनंतर दोघांमधील गेल्या महिन्यात झालेली भेट ही या वर्षातील त्यांची तिसरी बैठक होती. जयशंकर यांनी लोकसभेला असेही सांगितले की सीमा प्रश्नावरील विशेष प्रतिनिधी – भारतासाठी राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार अजित डोवाल आणि चीनसाठी वांग – यांच्यातील बैठक “लवकरच” आयोजित केली जाण्याची अपेक्षा आहे. ऑक्टोबरमध्ये झालेल्या मोदी-शी भेटीने परराष्ट्र मंत्री आणि विशेष प्रतिनिधी या दोन्ही स्तरांवर चर्चा पुन्हा सुरू करण्याचे निर्देश दिले.
21 ऑक्टोबरच्या करारानंतर भारतीय लष्कराने डेपसांग मैदानावर पहिली गस्त केली. जयशंकर यांच्या म्हणण्यानुसार पडताळणी गस्त पूर्ण झाली आहे आणि “पारंपारिक भागात” गस्त कारवाया पुन्हा सुरू करणे सध्या सुरू आहे.
Recent Comments