डेरा बाबा नानक (गुरदासपूर): 1988 नंतरच्या सर्वात मोठ्या पुरामुळे पंजाबमधील गावे आणि शेते तर बाधित झाली आहेतच, पण सीमा सुरक्षा दलाच्या (बीएसएफ) 60 हून अधिक चौक्या पाण्याखाली गेल्या आहेत, ज्यामुळे जवानांना भारत-पाकिस्तान सीमेपासून काही किलोमीटर अंतरावर असलेल्या डेरा बाबा नानक येथील गुरुद्वारा श्री दरबार साहिब येथे जाण्यास भाग पडले आहे. शिवाय, आंतरराष्ट्रीय सीमेवरील 100 किलोमीटर लांबीचे दुहेरी काटेरी तारांचे कुंपण रावी नदीच्या पाण्याने वाहून गेले आहे, ज्यामुळे सुरक्षा उल्लंघनाचा धोका वाढला आहे.
बीएसएफच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने ‘द प्रिंट’ला सांगितले की, सीमेवर अधिक कडक निगराणी सुनिश्चित करण्यासाठी कर्मचारी ड्रोन आणि मोटरबोटचा वापर करत आहेत. पाकिस्तानी सीमेच्या बाजूलाही परिस्थिती अशीच आहे. पाकिस्तानी रेंजर्स रावी नदीत बुडालेल्या त्यांच्या पुढच्या चौक्या रिकाम्या करत आहेत, असे बीएसएफ कर्मचाऱ्यांनी सांगितले.
तीन महिन्यांपूर्वी, भारताने पाकिस्तानमधील दहशतवादी पायाभूत सुविधांवर लक्ष्यित हल्ला केल्यानंतर वाढत्या तणावाच्या पार्श्वभूमीवर पंजाब आणि जम्मू आणि काश्मीरमधील भारत-पाकिस्तान सीमेवर सुरक्षा दल तैनात करण्यात आले होते. आता, रावी नदीने पंजाब सीमेवरील कुंपण वाहून नेले आहे. पंजाबमधील पुरामुळे शेकडो घरे आणि शेतेही बुडाली आहेत. “ऑगस्टच्या शेवटच्या आठवड्यात, रात्री, चेकपोस्ट असलेल्या भागात पाणी शिरले. त्यामुळे आंतरराष्ट्रीय सीमेवरील (आयबी) आमच्या अनेक चौक्या बुडाल्या, ज्यामुळे मोठे नुकसान झाले,” बीएसएफच्या एका कर्मचाऱ्याने सांगितले.
बीएसएफचे कर्मचारी आता गुरुद्वारा परिसरातच राहत आहेत. बरेच कर्मचारी त्यांचे सामान सोडून निघून गेले आणि बरेच जण भिजले. गुरुद्वाराच्या लोकांनी त्यांना रात्रीसाठी मदत केली आणि आश्रय दिला. दरम्यान, करतारपूर कॉरिडॉर, जो भारतातील शीख यात्रेकरूंना पाकिस्तानमधील पवित्र तीर्थस्थळाला भेट देण्याची परवानगी देणारा सीमापार मार्ग आहे, तो पाणी साचल्यामुळे बंद करण्यात आला आहे.
बीएसएफ जम्मूमधील आंतरराष्ट्रीय सीमेच्या 192 किमी आणि पंजाबमध्ये 553 किमी अंतराचे रक्षण करते, जे गुरुदासपूर, अमृतसर, तरणतारन, फिरोजपूर, फाजिलका आणि पठाणकोट जिल्ह्यांमधून जाते. “पंजाबमधील सुमारे 80 किमी आणि जम्मूमध्ये 30 किमी कुंपण, जम्मूमधील सुमारे 20 बीएसएफ चेकपोस्ट आणि पंजाबमधील सुमारे 60 चेकपोस्ट पाण्याखाली गेले आहेत किंवा त्यांचे नुकसान झाले आहे,” असे एका वरिष्ठ सरकारी अधिकाऱ्याने सांगितले. “नदी को नहीं पता की इधार भारत हैं और उधार पाकिस्तान। वो तो बस बहती है। सर्वत्र फक्त पाणी आहे.” ते म्हणाले.
“काही चौक्या प्रभावित झाल्या आहेत. परंतु सीमा अजूनही आमच्या सैन्याने सांभाळली आहे. रावी नदीच्या दोन्ही बाजूंना, भारत आणि पाकिस्तान दोन्ही पूरग्रस्त आहेत. पुरामुळे पाकिस्तानी सैन्यानेही त्यांच्या सीमा चौक्या सोडल्या आहेत,” असे गुरुदासपूरमधील दीनानगरचे एसडीएम जसपिंदर सिंग यांनी ‘द प्रिंट’ला सांगितले. अनेक चौक्यांवर, बीएसएफ एअर विंग हेलिकॉप्टरने भारतीय हवाई दल आणि सैन्याच्या समन्वयाने, अडकलेल्या सैनिकांना पाण्याखाली असलेल्या चौक्यांमधून बाहेर काढण्यासाठी अनेक उड्डाणे केली आहेत. बीएसएफचे महानिरीक्षक (पंजाब फ्रंटियर) अतुल फुलझेले यांनी रविवारी परिस्थितीचा आढावा घेण्यासाठी फिरोजपूर जिल्ह्यातील पूरग्रस्त गावे आणि चौक्यांना भेट दिली.
सीमेवरील कुंपण पुनर्संचयित करणे याला सध्या सर्वोच्च प्राधान्य आहे.“आयबी हे एक अतिशय संवेदनशील क्षेत्र आहे. पुरामुळे आमचे सैन्य विस्थापित झाले, परंतु ते आता त्यांच्या पूर्वीच्या जागी परतू लागले आहेत. कुंपण वाहून गेल्याने, आम्ही खुल्या सीमा सुरक्षेसाठी धोका असल्याने त्याची दुरुस्ती करण्याचे काम सुरू केले आहे,” पंजाब फ्रंटियरमधील बीएसएफच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले. पूर असूनही, आयबीवर बीएसएफची गस्त थांबलेली नाही. मोटरबोट्स आणि पाळत ठेवणाऱ्या ड्रोनने सुसज्ज कर्मचारी सीमा सुरक्षित करत आहेत. “आम्ही सीमा सोडू शकत नाही. पाणी ओसंडून वाहत असूनही, आम्ही ड्रोन, मोठ्या सर्चलाइट्स आणि वॉटर बोटींद्वारे सीमेवर गस्त घालत आहोत,” असे गुरुद्वारामध्ये राहणाऱ्या गस्ती पथकाच्या एका सदस्याने सांगितले. त्यांनी पुढे सांगितले की चेकपोस्टवरील कर्मचाऱ्यांची संख्या पूर्वी जास्त होती, परंतु ती कमी झाली आहे.
“पाणी आता कमी होत आहे आणि सीमेवर मोठे नुकसान होत आहे. पूर्वीच्या परिस्थितीत परत येण्यासाठी आपल्याला काही दिवस लागतील. पाणी कमी होत आहे, परंतु परिसरात चिखल आहे. सैन्य परिस्थितीवर बारकाईने लक्ष ठेवून आहे,” असे ते म्हणाले. दरम्यान, बीएसएफने कुंपण आणि सीमा चौक्या पुनर्संचयित करण्याचे प्रयत्न सुरू केले आहेत, जेणेकरून कर्मचारी शक्य तितक्या लवकर त्यांच्या जागी परत येऊ शकतील. बीएसएफच्या चौक्या पाण्याखाली जाण्याची ही पहिलीच वेळ नाही. 2023 मध्ये पंजाबमध्ये आलेल्या पुरात, सतलजच्या पातळीत वाढ झाल्याने फिरोजपूर जिल्ह्यातील अनेक चौक्या आणि काटेरी तारांच्या कुंपणाला पाण्याखाली गेले आणि त्याचे नुकसान झाले.
“पण या वर्षी पुराची तीव्रता गेल्यापेक्षा वेगळी आहे. सीमेवर मोठे नुकसान झाले आहे. दुरुस्तीचे काम सुरू झाले आहे,” असे करतारपूर कॉरिडॉरमधील एका कर्मचाऱ्याने सांगितले.
Recent Comments