तिरुपती मंदिर मंडळाकडून वरिष्ठ ख्रिश्चन अधिकाऱ्याचे निलंबन

प्रातिनिधिक छायाचित्र.

हैदराबाद: आंध्र प्रदेशातील प्रसिद्ध भगवान वेंकटेश्वर मंदिराचे प्रशासक तिरुमला तिरुपती देवस्थान (टीटीडी) यांनी एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याला ख्रिश्चन धर्माचे पालन केल्याच्या आरोपाखाली निलंबित केले आहे. त्यांनी नियुक्तीच्या वेळी हिंदू धर्माचे पालन करण्यासाठी स्वाक्षरी केलेल्या घोषणेचे उल्लंघन केले आहे. टीटीडीचे सहाय्यक कार्यकारी अधिकारी ए. राजशेखर बाबू हे तिरुपती जिल्ह्यातील त्यांच्या मूळ गावी पुत्तूर येथे दर रविवारी स्थानिक चर्चच्या प्रार्थनेला उपस्थित राहतात, असे मंदिर अधिकाऱ्यांना आढळल्यानंतर मंगळवारी त्यांना निलंबित करण्यात आले. लिलाव विभागात महाव्यवस्थापक म्हणून कार्यरत बाबू हे तिरुमला तिरुपती देवस्थानच्या 18 कर्मचाऱ्यांपैकी एक आहेत. त्यांना फेब्रुवारीमध्ये भगवान वेंकटेश्वर मंदिर तसेच टीटीडीद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या मंदिरांशी संबंधित कोणत्याही विधी आणि धार्मिक कार्यक्रमांपासून दूर राहण्याचे आदेश देण्यात आले होते. त्यांनी बिगर-हिंदू धर्माचे पालन सुरू ठेवल्याच्या तक्रारींनंतर, टीटीडीने दक्षता चौकशी सुरू केली.

टीटीडी दक्षता विभागाने सादर केलेल्या अहवालाची आणि इतर संबंधित पुराव्यांची तपासणी केल्यानंतर, नियमांनुसार बाबूविरुद्ध विभागीय कारवाई सुरू करण्यात आली आणि त्यांना तात्काळ निलंबित करण्यात आले, असे टीटीडीने म्हटले आहे. “अशी प्रथा टीटीडीच्या नियमांचे उल्लंघन आहे. संघटनेचा कर्मचारी म्हणून त्याने आचारसंहितेचे उल्लंघन केले आहे, आणि हिंदू धार्मिक संघटनेचे प्रतिनिधित्व करणारे कर्मचारी असतानाही ते बेजबाबदारपणे वागले आहेत.” असे टीटीडीने मंगळवारी संध्याकाळी एका निवेदनात म्हटले आहे. आंध्र प्रदेशातील तेलगू देसम पक्षाच्या नेतृत्वाखालील एनडीए सरकारने राज्यातील एक संवेदनशील राजकीय आणि धार्मिक मुद्दा असलेल्या वेंकटेश्वर मंदिरात बिगरहिंदूंना सेवांपासून वंचित ठेवण्यासाठी केलेल्या दबावादरम्यान हे निलंबन करण्यात आले आहे. मार्चमध्ये, मंदिरात दर्शनासाठी भेट देताना मुख्यमंत्री चंद्राबाबू नायडू म्हणाले होते, की “मंदिरात फक्त हिंदूंनाच काम द्यावे”. “जर इतर धर्मातील व्यक्ती सध्या तिथे काम करत असतील तर त्यांना इतर ठिकाणी स्थलांतरित केले जाईल,” असे नायडू यांनी तिरुमला येथे पत्रकारांना सांगितले होते.

तपासणीखाली असलेले कर्मचारी

टीटीडी सेवेतील 18 कर्मचाऱ्यांना बिगरहिंदू म्हणून ओळखले गेले आहे, त्यात एक प्राध्यापक, दोन प्राचार्य, तीन व्याख्याते, एक उपकार्यकारी अधिकारी, तीन परिचारिका, एक रेडिओग्राफर आणि काही कनिष्ठ दर्जाचे कर्मचारी जसे की एक वसतिगृह कर्मचारी, एक इलेक्ट्रिशियन आणि एक कार्यालयीन अधीनस्थ यांचा समावेश आहे. 1 फेब्रुवारीच्या एका मेमोमध्ये, भगवान वेंकटेश्वर आणि इतर 60 मंदिरांचे संरक्षक टीटीडीने या सर्व कर्मचाऱ्यांना मंदिरांमध्ये कर्तव्य बजावण्यापासून बंदी घातली आणि टीटीडीच्या धार्मिक कार्यक्रमांमध्ये आणि कार्यक्रमांमध्ये त्यांचा सहभाग प्रतिबंधित केला. कर्मचाऱ्यांनी बिगर-हिंदू धर्मांचे पालन केल्याबद्दल आणि त्याच वेळी, “टीटीडीद्वारे आयोजित हिंदू धार्मिक मेळे, उत्सव आणि कार्यक्रमांमध्ये देखील भाग घेतल्याबद्दल” ही दंडात्मक कारवाई करण्यात आली, ज्याबद्दल बोर्ड म्हणते की, “कोट्यवधी हिंदू भाविकांच्या पवित्रता, भावना आणि श्रद्धेवर परिणाम होतो”.”हे सिद्ध झाले आहे की 18 टीटीडी कर्मचारी बिगर-हिंदू धार्मिक कार्यात सहभागी होत आहेत, जरी त्यांनी भगवान श्री वेंकटेश्वर स्वामींच्या छायाचित्रासमोर शपथ घेतली आहे की ते फक्त हिंदू धर्म (धर्म) आणि हिंदू परंपरांचे पालन करतील,” असे टीटीडीच्या कार्यकारी अधिकारी श्यामला राव यांनी मेमोमध्ये म्हटले आहे.

‘द प्रिंट’कडे असलेल्या नोटीसमध्ये म्हटले आहे, की या कर्मचाऱ्यांनी 1989 च्या देणगी विभागाच्या नियमांनुसार बिगरहिंदू धार्मिक कार्यांचे पालन करणार नाही अशी शपथ घेतली आहे. मंदिरांचे व्यवस्थापन करण्याव्यतिरिक्त, टीटीडी, हजारो लोकांना रोजगार देणारी आणि 5 हजार कोटी रुपयांपेक्षा जास्त वार्षिक बजेट असलेली एक विशाल संस्था, दिल्लीच्या श्री वेंकटेश्वर कॉलेजसह अनेक रुग्णालये, शाळा आणि महाविद्यालये देखील चालवते. टीटीडी तिरुपती येथील श्री वेंकटेश्वर इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेसदेखील चालवते, जे 1986 मध्ये नवी दिल्लीतील एम्सच्या धर्तीवर स्थापन झाले. मेमोनुसार, यादीतील शिक्षणतज्ज्ञ एसव्ही आयुर्वेदिक कॉलेज, श्री पद्मावती महिला पदवी आणि पदव्युत्तर महाविद्यालय, एसजीएस आर्ट्स कॉलेज, एसपीडब्ल्यू पॉलिटेक्निक कॉलेज आणि एसव्ही आर्ट्स कॉलेज येथे नियुक्त आहेत – हे सर्व टीटीडीद्वारे प्रशासित आहेत आणि तिरुपती येथे आहेत. पुनर्गठित टीटीडी बोर्डाचे अध्यक्ष, लोकप्रिय तेलुगू न्यूज चॅनेल टीव्ही५ चे अध्यक्ष आणि मुख्यमंत्री चंद्राबाबू नायडू यांचे समर्थक बी.आर. नायडू यांनी तिरुमला तिरुपती देवस्थानममध्ये “केवळ हिंदू कर्मचाऱ्यांसाठी धोरण” आणण्याची मागणी केल्यानंतर हे शिस्तभंगाचे पाऊल उचलण्यात आले.

टीटीडी ट्रस्ट बोर्डाने नोव्हेंबर 2024 मध्ये सर्व गैर-हिंदू कर्मचाऱ्यांना स्वेच्छा निवृत्ती घेण्याची किंवा तिरुपती नगरपालिका कर्मचाऱ्यांमध्ये किंवा इतर योग्य राज्य सरकारी विभागांमध्ये सामावून घेण्याची परवानगी देण्याच्या बाजूने एक ठराव मंजूर केला होता. परंतु बरेच कर्मचारी व्हीआरएस निवडण्यास किंवा इतर विभागांमध्ये बदली स्वीकारण्यास नाखूष असल्याचे वृत्त आहे. जगप्रसिद्ध हिंदू तीर्थक्षेत्र असलेल्या टीटीडीमध्ये गेल्या दशकाहून अधिक काळ बिगर हिंदूंना रोजगार देणे हा एक गंभीर मुद्दा आहे. काही वर्षांपूर्वी, 2017 मधील कथित व्हिडिओ सोशल मीडियावर समोर आले होते, ज्यात काही वरिष्ठ टीटीडी कर्मचारी चर्चमध्ये रविवारी प्रार्थनासभेला उपस्थित राहताना आणि तिथे जाण्यासाठी टीटीडीने पुरवलेल्या अधिकृत गाड्यांचा वापर करताना दिसत होते.

हिंदूंच्या भावना दुखावल्याबद्दल आणि हिंदू हक्क गटांनी केलेल्या निषेधांबद्दल सार्वजनिक संतापानंतर, विविध स्तरांवरील सुमारे ४५ कर्मचाऱ्यांना कारणे दाखवा नोटीस बजावण्यात आल्या होत्या. हे प्रकरण न्यायालयातही गेले होते, ज्यामध्ये गैर-हिंदू कर्मचाऱ्यांनी कारवाईचा निषेध केला होता. मंदिर अधिकाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, टीटीडीमध्ये सुमारे 6 हजार 600  कायमस्वरूपी आणि 14 हजार कंत्राटी व आउटसोर्स केलेले कर्मचारी आहेत. तथापि, टीटीडी बोर्ड सदस्यांपैकी एक आणि राज्य भाजप नेते भानु प्रकाश रेड्डी म्हणाले की, कंत्राटी कर्मचाऱ्यांसह गैर-हिंदूंची संख्या 1 हजारपेक्षा जास्त असू शकते.