गुरुग्राम: 2014 मध्ये भारतीय जनता पक्षाने (भाजप) पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली प्रथमच राष्ट्रीय स्तरावर स्वबळावर सत्ता हाती घेतल्यापासून, पक्ष राज्यांमधील विधानसभा निवडणुका जिंकण्यासाठी त्यांच्या मोठ्या प्रचारसभांवर मोठ्या प्रमाणात अवलंबून आहे. त्यातही,विशेषतः हरियाणा.
2014 च्या विधानसभा निवडणुकीपूर्वी राज्यात त्यांच्या 10 रॅलींद्वारे, मोदींनी हरियाणामध्ये भाजपला एक अंकी विधानसभेच्या जागा मिळवून देणाऱ्या पक्षातून 47 जागांसह प्रथमच स्वबळावर सरकार बनवलेल्या पक्षापर्यंत पोहोचवले. 90 सदस्यांची राज्य विधानसभा आहे.
2019 मध्ये हरियाणातील भाजपनेही मोदींवर भरवसा ठेवला, पण त्यांच्या सभा सहा झाल्या. 2019 मध्ये भाजपने 40 विधानसभेच्या जागा जिंकल्यामुळे, मोदींनी सत्तेत परत येण्यास मदत केली परंतु केवळ दुष्यंत चौटाला यांच्या जननायक जनता पार्टी (JJP) सोबत १० जागा जिंकलेल्या मतदानोत्तर युतीने.
यावेळी, 5 ऑक्टोबर रोजी हरियाणात निवडणूक होण्यापूर्वी मोदींनी हरियाणात केवळ चार सभांना संबोधित केल्याने अनेकांच्या भुवया उंचावल्या आहेत. त्यांच्या रॅलींचा घसरलेला कल हरियाणातील भाजपच्या प्रचार रणनीतीला आकार देणाऱ्या मूलभूत घटकांबद्दल प्रश्न निर्माण करतो.
“भाजप वाढत्या सत्ताविरोधी भावना आणि पक्षांतर्गत गतिशीलता यावर नेव्हिगेट करत असताना हा कल एक धोरणात्मक बदल दर्शवतो. मोदींनी वैयक्तिकरित्या प्रचार करण्यापेक्षा पक्ष प्रस्थापित स्थानिक यंत्रणेवर अधिक अवलंबून असल्याचे दिसून येते, विशेषत: पुनरुत्थान झालेल्या काँग्रेसच्या आव्हानांना आणि स्थानिक समस्यांना तोंड देताना,” ज्योती मिश्रा, सेंटर फॉर द स्टडी ऑफ डेव्हलपिंग सोसायटीज (CSDS) चे संशोधक. दिल्लीत म्हणाले.
मिश्रा म्हणाले की, लोकनिती-CSDS डेटानुसार, लोकनिती-CSDS डेटानुसार, 2014 च्या निवडणुकीत जेव्हा मोदींची उपस्थिती लक्षणीय होती तेव्हा स्थानिक उमेदवारांनी हरियाणातील मतदारांमध्ये मोदींपेक्षा स्थानिक उमेदवारांना अधिक महत्त्व दिले आहे हे देखील सूचित करते.
“या बदलावरून असे दिसून येते की, मतदार आता स्थानिक मुद्द्यांना आणि राष्ट्रीय व्यक्तींपेक्षा नेतृत्वाला प्राधान्य देत आहेत, ज्यामुळे भाजपला तळागाळातील रणनीती आणि समुदायाच्या सहभागावर लक्ष केंद्रित करण्यास प्रवृत्त करते. परिणामी, हरियाणाच्या आगामी विधानसभा निवडणुकीत स्थानिक नेत्यांवर भर दिल्याने निवडणुकीच्या परिदृश्यावर लक्षणीय परिणाम होऊ शकतो, ”ती पुढे म्हणाली. “स्थानिक प्रतिनिधींद्वारे मतदारांशी संपर्क साधण्याची आणि प्रादेशिक समस्यांचे निराकरण करण्याची भाजपची क्षमता 2024 मध्ये हरियाणाच्या राजकारणाच्या गतिशीलतेला संभाव्यपणे बदलून त्याचे यश निश्चित करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण असेल.”
कुशल पाल, हरियाणाच्या लाडवा येथील इंदिरा गांधी नॅशनल कॉलेजचे प्राचार्य आणि दिल्लीतील लोकनीती हरियाणा सीएसडीएसचे माजी समन्वयक म्हणाले की, भाजपला “मजबूत” विरोधी सत्ता-विरोधी शक्तीचा सामना करावा लागत आहे ही वस्तुस्थिती केवळ लोकांमध्येच नाही तर केंद्रातही ओळखली जाते. भाजपचे नेतृत्व.
“2014 मध्ये दहा रॅली समजण्याजोग्या होत्या कारण भाजप पहिल्यांदाच हरियाणात आपला गड प्रस्थापित करणार होता. 2019 मध्ये, भाजपने बालाकोट हवाई हल्ल्याच्या पार्श्वभूमीवर, हरियाणातील सर्व दहा जागा जिंकून लोकसभा निवडणुकीत उत्तरेकडे विजय मिळवल्यानंतर फक्त तीन महिन्यांनंतर विधानसभा निवडणुका झाल्या. मोदींनी अजूनही राज्यात 10 सभांना संबोधित केले. 2024 च्या लोकसभा निवडणुकीत सत्ताधारी पक्षाने दहा पैकी पाच जागा गमावल्यामुळे, आता विधानसभा निवडणुकीत भाजपला सावरण्यासाठी थोडेच उरले आहे,” ते म्हणाले.
2014 मध्ये मोदी: भाजपच्या चढाईची सुरुवात
2014 च्या हरियाणा विधानसभा निवडणुकीपूर्वी, मोदींनी त्यांच्या राष्ट्रीय निवडणुकीच्या गतीमुळे उच्च-ऊर्जा प्रचारात १० सभा घेतल्या.
भारतीय राष्ट्रीय लोकदल (INLD) आणि काँग्रेस यासारख्या प्रादेशिक पक्षांचे पारंपारिकपणे वर्चस्व असलेल्या राज्यात महत्त्वपूर्ण पाय रोवण्याचे भाजपचे उद्दिष्ट त्यावेळी होते.
ऑक्टोबर 2001 मध्ये गुजरातमध्ये त्यांच्या सरकारचे नेतृत्व करण्यासाठी भाजपने निवडून येण्यापूर्वी, मोदी हरियाणातील पक्षाच्या कारभाराचे प्रभारी होते. प्रचंड गर्दी आणि जोरदार वक्तृत्वासाठी ओळखल्या जाणाऱ्या मोदींच्या रॅलींनी राज्यातील मतदारांना भाजपकडे आकर्षित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आणि पक्षाला 2014 मध्ये 90 पैकी 47 जागांवर अभूतपूर्व विजय मिळवून देण्यात योगदान दिले.
हरियाणाचे राजकीय परिदृश्यही परिवर्तनातून जात होते. काँग्रेसबद्दल मतदारांची नाराजी आणि आयएनएलडीमधील भांडणामुळे भाजपसाठी संधीची खिडकी उघडली आणि पक्षाने ती हिसकावून घेतली. 2014 मध्ये मोदींच्या अनेक रॅलींनी शहरी आणि ग्रामीण मतदारांच्या तळाशी संपर्क साधला आणि पक्षाला खूप आवश्यक धक्का दिला.
2014 ची निवडणूक मोदींच्या राष्ट्रीय आवाहनाबाबत होती तितकीच ती स्थानिक प्रशासनाच्या मुद्द्यांवर होती. भाजपच्या विजयानंतर मोदींनी त्यांचे निवडलेले मनोहर लाल खट्टर हरियाणाचे पहिले भाजपचे मुख्यमंत्री बनले.
2019 मध्ये भाजपचे 75-पार लक्ष्य असताना कमी प्रचारसभा
2019 मध्ये, केंद्रात विक्रमी 303 जागांसह मोदी सत्तेवर परतल्यानंतर, खट्टर यांच्या नेतृत्वाखाली हरियाणातील भाजप सरकारचे लक्ष्य 75-पार – 90 सदस्यांच्या खालच्या सभागृहात 75 पेक्षा जास्त जागांचे होते.
मोदींनी 2019 मध्ये हरियाणातील रॅलींची संख्या सहा केली. यावेळी, भाजपने राज्यात आपले स्थान मजबूत केले होते आणि मोदींचा राष्ट्रीय स्तर आणखी वाढला होता. 2019 च्या विधानसभा निवडणुकीत सीएम खट्टर यांच्या नेतृत्वाखाली भाजप आधीच आघाडीवर होता.
म्हणून, मोदींच्या सभा त्या प्रदेशांवर केंद्रित होत्या जिथे भाजपला कठोर स्पर्धेचा सामना करावा लागला किंवा पाया मजबूत करणे आवश्यक आहे.
त्या निवडणुकीत हरियाणात भाजपची जागा ४० वर घसरली होती, तरीही JJP सोबत युती करूनही मोदींच्या रॅलींना पक्षाची पुनर्निवडणूक मिळवून देण्यात महत्त्वाची भूमिका मानली जात होती.
2024 मध्ये, त्यांचा करिष्मा कमी होत असताना, मोदींनी केवळ चार सभा घेतल्या. राजकीय विश्लेषक या घसरत्या प्रवृत्तीचे श्रेय ग्राउंड रिॲलिटी आणि भाजपची राजकीय रणनीती आणि राज्यस्तरीय निवडणुकांकडे विकसित होत असलेल्या दृष्टिकोनाला देतात.
Recent Comments