केरळ भाजपला पलक्कड पोटनिवडणुकीत मोठी संधी, पण गटबाजी ठरेल अडथळा?

केरळ भाजपचे सी. कृष्णकुमार आणि संदीप वारियर

चेन्नई: केरळ पोटनिवडणुकीसाठी एका आठवड्यापेक्षा कमी कालावधी शिल्लक असताना, भारतीय जनता पक्षाचे राज्य युनिट असंतोष आणि गटबाजीमुळे त्रस्त आहे. यामुळे भाजपसाठी महत्त्वाच्या असलेल्या पलक्कड विधानसभा मतदारसंघात विजयाची शक्यता कमी होऊ शकते.

सध्या भाजपसमोर आव्हान तयार केले आहे ते पक्षाच्या लोकप्रिय चेहऱ्यांपैकी एक असलेल्या संदीप वारीयक र यांनी. त्यांनी निवडणूक प्रचारापासून दूर राहण्याचा निर्णय घेतला. दूरचित्रवाणीवरील वादविवादांमध्ये भाग घेणारा लोकप्रिय चेहरा, वारियर हे पलक्कड येथील भाजपचे राज्य समितीचे नेते आहेत आणि राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाशी (RSS) त्यांचे घनिष्ठ संबंध आहेत.

शेजारच्या त्रिशूर जिल्ह्यातील भाजपचे माजी पदाधिकारी थिरुर सतीश यांनी केरळ भाजपचे प्रमुख के. सुरेंद्रन यांना 2021 च्या कोडकारा ‘हवाला’ प्रकरणात खेचले आणि त्यानंतर वारियर यांनी ही घोषणा केली.

वायनाड (संसदीय जागा) आणि चेलाक्करा (विधानसभा जागा) येथे 13 नोव्हेंबर रोजी पोटनिवडणूक होईल, तर पलक्कडमध्ये 20 नोव्हेंबर रोजी मतदान होईल. 23 नोव्हेंबरला निकाल जाहीर होतील. पलक्कडची पोटनिवडणूक होत आहे कारण काँग्रेसचे विद्यमान आमदार शफी पारंबिल यांनी या वर्षीच्या सार्वत्रिक निवडणुकीत वडकारा येथून विजयी झाल्यानंतर ती  जागा सोडली होती. 2016 आणि 2021 च्या सलग दोन विधानसभा निवडणुकांमध्ये पलक्कड जिंकण्याच्या आपल्या संधींबद्दल भाजप आशावादी आहे, जिथे ते 2016 आणि 2021 च्या सलग दोन विधानसभा निवडणुकांमध्ये दुसऱ्या स्थानावर होते. भाजपचा वैचारिक पालक असलेल्या संघाचे या मतदारसंघात मजबूत नेटवर्क आहे.

सी. कृष्णकुमार, भाजपचे प्रदेश सरचिटणीस, ज्यांनी सार्वत्रिक निवडणुकीत याच मतदारसंघातून निवडणूक लढवली होती, ते त्यांचे उमेदवार आहेत. कृष्णकुमार हे अपक्ष उमेदवार पी. सरीन यांच्या विरोधात आहेत, काँग्रेसचे माजी सोशल मीडिया प्रमुख ज्यांना भारतीय कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ इंडिया (मार्क्सवादी) आणि काँग्रेसचे राहुल ममकूटाथिल यांचा पाठिंबा आहे.

2021 मध्ये, मेट्रो मॅन म्हणून प्रसिद्ध असलेले भाजपचे ई. श्रीधरन यांनी काँग्रेसचे विजयी उमेदवार शफी प्रंबिल यांच्या विरोधात 50 हजार 220 मते (35.34 टक्के) मिळविली होती, तर शफी यांना 54 हजार 079 मते (38.06 टक्के) मिळाली होती. 2016 मध्ये, जेव्हा राज्यात भाजपचा प्रभाव खूपच कमी होता, तेव्हा शोभा सुरेंद्रन यांना 40 हजार 076 मते (29.08 टक्के) मिळाली, ज्यामुळे डाव्या लोकशाही आघाडीला (एलडीएफ) तिसऱ्या क्रमांकावर ढकलले गेले.

लोकसभेच्या निवडणुकीत पलक्कड येथे तिसरे स्थान मिळवले असले तरी, कृष्णकुमार यांनी 2019 च्या 21.44 टक्क्यांवरून 24.31 एवढा भाजपचा मतटक्का वाढवला होता. आणि, सुरेश गोपी यांच्या त्रिशूर संसदीय जागेवर विजयाने केरळमध्ये भाजपचा प्रवेश झाला. “केरळमधील भाजपच्या प्रमुख समस्यांपैकी एक म्हणजे त्यांची संघटनात्मक रचना. राज्यात राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाची मजबूत संघटना आहे. तथापि, भाजप आपला पाया मजबूत करू शकला नाही,” केरळस्थित राजकीय विश्लेषक सी. आर. नीलकंदन यांनी द प्रिंटला सांगितले.

नीलकंदन म्हणाले की भाजपकडे केरळमध्ये सार्वजनिक विश्वास संपादन केलेले  नेतृत्व नाही आणि विरोधी पक्ष सध्याच्या संघटनात्मक आव्हानांसह पलक्कडमध्ये फारसा प्रभाव पाडू शकणार नाही.

ते म्हणाले की 2016 मध्ये त्रिशूर संसदीय जागा आणि नेमोम विधानसभा जागेवर भाजपचे विजय हे उमेदवार, अभिनेते-राजकारणी सुरेश गोपी आणि ज्येष्ठ नेते ओ. राजगोपाल यांच्या वैयक्तिक प्रभावामुळे होते. आणखी एक केरळ-स्थित राजकीय विश्लेषक आणि माजी पत्रकार, के.पी. सेथुनाथ म्हणाले की, गटबाजी नसती तर भाजप महत्त्वपूर्ण प्रभाव पाडू शकला असता किंवा जिंकू शकला असता.

सेतुनाथ म्हणाले की, गटबाजीची कारणे उघड होत नसली तरी नेत्यांची जातही त्याला कारण असू शकते. “(केरळ भाजपचे प्रमुख) सुरेंद्रन आणि (माजी केंद्रीय मंत्री व्ही.) मुरलीधरन हे एझवा समाजाचे आहेत, तर (राज्य सरचिटणीस) एम.टी. रमेश हे  उच्चवर्णीय पार्श्वभूमीचे आहेत. शोभा सुरेंद्रन दुसऱ्या समुदायातील आहेत आणि त्या यापैकी कोणत्याही गटाशी संबंधित नाही असे दिसते…,” ते म्हणाले.

सेतुनाथ पुढे म्हणाले की, भाजपच्या केंद्रीय नेतृत्वाची राज्य नेतृत्वावर इतर राज्य युनिट्सप्रमाणे फारशी पकड आहे असे दिसत नाही. “त्यांनी केरळ युनिटकडे दुर्लक्ष केले आहे असे दिसते.”तथापि, भाजपच्या राज्य नेतृत्वाने म्हटले आहे की या वादांचा परिणाम होणार नाही. “पलक्कडमध्ये कोणत्याही समस्येचा आमच्यावर परिणाम होणार नाही. पलक्कड हा पक्षाचा बालेकिल्ला आहे आणि तिथे आम्ही जिंकू,” असे भाजपचे प्रदेश उपाध्यक्ष के.एस. राधाकृष्णन यांनी ‘द प्रिंट’ला सांगितले.

राधाकृष्णन म्हणाले की पक्ष मतदारसंघातील बूथ स्तरावर मतदारांपर्यंत सक्रियपणे पोहोचत आहे जसे पूर्वी कधीही नव्हते आणि अलीकडील वादांचा त्याच्या संभाव्यतेवर परिणाम होणार नाही.

“ही (भाजप) लोकशाही संघटना आहे. वेगवेगळी मते असतील. मात्र निवडणुका आल्या की आम्ही हे सर्व विसरून एकत्र काम करू, असे ते म्हणाले. “वारियर म्हणाले की, पक्षाचे पदाधिकारी पलक्कड मतदार नसल्यामुळे निवडणुकीवर त्याचा फारसा परिणाम होणार नाही.

भूतकाळातील स्फोट

15 ऑक्टोबर रोजी पोटनिवडणुकीच्या तारखा जाहीर झाल्यानंतर लगेचच भाजपमध्ये तिढा निर्माण झाला. पक्षाने अधिकृतपणे उमेदवार जाहीर करण्यापूर्वीच, पलक्कड जिल्ह्यात शोभा सुरेंद्रन यांचे स्वागत करणारे बॅनर लावण्यात आले होते.  उमेदवार जाहीर होण्याच्या आदल्याच दिवशी बॅनर जाळण्यात आले. गेल्या आठवड्यात, त्रिशूरमधील भाजपचे माजी कार्यालय सचिव तिरुर सतीश यांनी सांगितले की 2021 च्या कोडकारा काळा पैसा प्रकरणाशी संबंधित पैसा हा भाजपच्या निवडणूक निधीचा भाग होता. भाजपचे प्रदेशाध्यक्ष के. सुरेंद्रन यांच्या उपस्थितीत पक्ष कार्यालयाला पैसे मिळाले, असा आरोप त्यांनी केला.

तिरूर यांनी 2021 च्या केरळ विधानसभा निवडणुकीच्या फक्त तीन दिवस अगोदर त्रिशूरमधील एर्नाकुलमला जाताना एका कारमधून 3.5 कोटी रुपयांच्या लुटमारीचा संदर्भ दिला होता. तेव्हा सीपीआय (एम) ने आरोप केला होता की हा पैसा भाजपच्या निवडणूक प्रचारासाठीचा निधी आहे. ‘भाजपमध्ये गटबाजी खरोखरच दिसून येत आहे. के. सुरेंद्रन एका बाजूला, शोभा सुरेंद्रन यांच्या नेतृत्वाखाली एक आहे. आणि आरएसएस राज्यात भाजपवर नियंत्रण ठेवू शकले नाही, ”नीलकंदन म्हणाले.

सोमवारी याच्या दोन दिवसांनंतर, भाजपचे पलक्कड नेते संदीप वारियर यांनी आरोप केला की पक्षाकडून त्यांचा अपमान केला जात आहे आणि सातत्याने दुर्लक्ष केले जात आहे. त्यानंतर वेरिएर यांनी जाहीर केले की कृष्णकुमार यांना पाठिंबा देण्यासाठी पलक्कड पोटनिवडणुकीच्या प्रचारात सहभागी होणार नाही. फेसबुक पोस्टमध्ये, वारियर म्हणाले की, दोन वर्षांपूर्वी त्यांच्या आईचे निधन झाले तेव्हा कृष्णकुमार यांनी भेट दिली नाही. मात्र डाव्या लोकशाही आघाडीचे पलक्कड उमेदवार पी सरीन यांच्यासह अनेक विरोधी पक्षांच्या नेत्यांनी शोक व्यक्त केला.

“मी अजूनही भाजपचा एक नम्र कार्यकर्ता आहे, झेंडे धरतो, घोषणाबाजी करतो आणि पोस्टर लावतो. मात्र, मला काही मानसिक त्रासाला सामोरे जावे लागले आहे. हे एक सत्य आहे जे मी लपवू शकत नाही. माझा ठाम विश्वास आहे की एखाद्या व्यक्तीचा स्वाभिमान अत्यंत महत्त्वाचा आहे. हे केवळ एका कार्यक्रमात झालेल्या अपमानाबद्दल नाही; ही घटनांची साखळी आहे. मी आत्ताच त्या सर्वांवर चर्चा करण्याचा विचार करत नाही,” त्यांनी त्या पोस्टमध्ये म्हटले आहे.

या आरोपांवर प्रतिक्रिया देताना सुरेंद्रन म्हणाले की, वादांचा निवडणुकीत पक्षाच्या संधीवर परिणाम होणार नाही. “हे किती पुढे जाईल ते बघूया,” असे भाजपचे प्रदेशाध्यक्ष म्हणाले.