मुंबई: महाराष्ट्रातील बहुप्रतिक्षित महानगरपालिका निवडणुकांच्या तारखा अखेर जाहीर झाल्या असून, सर्व 29 महानगरपालिकांमध्ये 15 जानेवारी रोजी एकाच टप्प्यात मतदान होईल आणि मतमोजणी दुसऱ्या दिवशी, 16 जानेवारी रोजी होईल. ‘मिनी विधानसभा निवडणूक’ मानल्या जाणाऱ्या या निवडणुकांमध्ये सर्वच महानगरपालिकांमध्ये चुरशीच्या लढती होतात, कारण त्या शहरी केंद्रांमध्ये आहेत. बृहन्मुंबई महानगरपालिका (बीएमसी) ही भारतातील सर्वात श्रीमंत नागरी संस्था आहे (तिचे बजेट 74 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त आहे), आणि तिच्यावर ज्याचे नियंत्रण असते, त्याला प्रचंड राजकीय आणि आर्थिक ताकद मिळते.
गेली 25 वर्षे, बीएमसीवर अविभाजित शिवसेनेने भाजपसोबत सत्ता गाजवली. फक्त 2017 ते 2022 या शेवटच्या कार्यकाळात भाजप आणि शिवसेना स्वतंत्रपणे लढले. 227 जागांच्या महानगरपालिकेत भाजपने 82 जागा जिंकल्या, तर शिवसेनेने 84 जागा जिंकल्या. मात्र, आता शिवसेना विभाजित झाल्यामुळे, भाजपला बीएमसीवर नियंत्रण मिळवण्याची चांगली संधी दिसत आहे. 2019 पर्यंत, राज्यात चार पक्ष होते—भाजप आणि शिवसेना युतीत होते, तर काँग्रेसने राष्ट्रवादी काँग्रेससोबत आघाडी केली होती. 2019 मध्ये, शिवसेना, काँग्रेस आणि राष्ट्रवादी काँग्रेस यांचा समावेश असलेली महाविकास आघाडी स्थापन झाली. पण जेव्हा शिवसेनेचे एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखालील गट आणि शिवसेना (उद्धव बाळासाहेब ठाकरे) असे विभाजन झाले; आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसचेही दोन गटांमध्ये विभाजन झाले, ज्यात एक गट शरद पवार यांच्या नेतृत्वाखाली आणि दुसरा त्यांचे पुतणे अजित पवार यांच्या नेतृत्वाखाली होता, तेव्हा ही आघाडीही फुटली. 2022 मध्ये, भाजप, शिंदे शिवसेना, राष्ट्रवादी काँग्रेस (अजित पवार) यांच्यासह महायुतीची स्थापना झाली; आणि महाविकास आघाडी काँग्रेस, शिवसेना (उद्धव बाळासाहेब ठाकरे) आणि राष्ट्रवादी काँग्रेस (शरद पवार) यांची युती बनली. या पार्श्वभूमीवर, राज्यस्तरीय आघाड्यांच्या पलीकडे जाऊन स्थानिक पातळीवर कशा प्रकारच्या आघाड्या तयार होतात, हे पाहणे उत्सुकतेचे ठरेल.
“महायुतीने केलेल्या कामाकडे पाहता, आम्हाला विश्वास आहे की आम्ही नागरी संस्थांमध्ये सत्तेवर येऊ,” असे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी सोमवारी माध्यमांशी बोलताना सांगितले. “आम्ही शक्यतो आघाड्या कायम ठेवण्याचा प्रयत्न करत आहोत. शिंदे यांची शिवसेना बहुतेक ठिकाणी आमच्यासोबत लढेल,” असेही ते पुढे म्हणाले.
बीएमसी निवडणुका
महायुतीने आधीच जाहीर केले आहे, की ते एकत्रितपणे निवडणूक लढवतील. गेल्या 25 वर्षांपासून बीएमसीवर ठाकरे यांच्या नेतृत्वाखालील शिवसेनेचे राज्य होते. पण यावेळी, शिवसेनेत फूट पडल्यानंतर, महायुती विजयाची अपेक्षा करत आहे. दुसरीकडे, राष्ट्रवादी काँग्रेसचे समर्थक खूपच कमी असून ते मुंबईच्या काही विशिष्ट भागांपुरते मर्यादित आहेत. मात्र, शिंदे यांच्या नेतृत्वाखालील शिवसेनेच्या सूत्रांनुसार, महायुतीमध्ये जागावाटपाचा मुद्दा अजूनही एक कठीण समस्या ठरू शकतो. 227 जागांच्या या संस्थेमध्ये शिंदे गटाला 100 हून अधिक जागांवर निवडणूक लढवायची आहे, तर भाजप स्वतः 150 जागांवर निवडणूक लढवण्याच्या तयारीत आहे. दुसरीकडे, महाविकास आघाडीचे घटक पक्ष स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवण्याची शक्यता आहे. अद्याप कोणतीही अधिकृत घोषणा झाली नसली तरी, शिवसेना (उबाठा) च्या अनेक नेत्यांनी राज ठाकरे यांच्या मनसेसोबत युती करून निवडणूक लढवण्याची इच्छा सार्वजनिकपणे व्यक्त केली आहे; तर काँग्रेसने निवडणुकीत स्वबळावर लढण्याचे संकेत दिले आहेत. 2017 मध्ये काँग्रेसने केवळ 31 जागा जिंकल्या होत्या. महायुतीच्या परिस्थितीचा आढावा घेताना फडणवीस म्हणाले: “दोन ठाकरे एकत्र येतात की नाही, काँग्रेस त्यांच्यासोबत जाते की नाही, याने काही फरक पडत नाही. मुंबईकरांनी आमचे काम पाहिले आहे आणि आम्ही मुंबईतील मराठी लोकांसाठी काय केले आहे हे पाहिले आहे.”
इतर महानगरपालिका
बीएमसीव्यतिरिक्त, मुंबई महानगर प्रदेशातील ठाणे, कल्याण-डोंबिवली, भिवंडी, नवी मुंबई, पनवेल यांसारख्या इतर महानगरपालिकांकडेही बारकाईने लक्ष दिले जाईल, कारण या प्रदेशात भाजप आणि शिंदे यांच्या नेतृत्वाखालील शिवसेना दोन्ही पक्ष मजबूत आहेत. एमएमआरच्या बाहेर, पुणे महानगरपालिकेत भाजप आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसने स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवण्याचा निर्णय घेतल्यास त्यांच्यात चांगली स्पर्धा पाहायला मिळेल. गेल्या निवडणुकीत भाजपने विजय मिळवला होता. सध्या, 27 महानगरपालिकांची मुदत संपली आहे आणि प्रत्येक शहराचा कारभार राज्य सरकारने नियुक्त केलेल्या प्रशासकाद्वारे चालवला जात आहे. जालना आणि इचलकरंजी महानगरपालिकांची स्थापना काही वर्षांपूर्वी झाली होती, परंतु त्या ठिकाणीही 15 जानेवारी रोजी निवडणुका होणार आहेत.
गेल्या महिन्यापर्यंत, भाजप आणि शिंदे गट ठाणे, नवी मुंबई, कल्याण-डोंबिवली येथे एकमेकांच्या कार्यकर्त्यांना आपल्या पक्षात ओढत होते. आता, बरीच वादावादी झाल्यानंतर, भाजप आणि शिंदे गटाने एकमेकांच्या कार्यकर्त्यांना पक्षात घेणे थांबवण्याचा निर्णय घेतला आहे. मात्र, राज्यातील दुसरे सर्वात मोठे शहर असलेल्या पुण्यात महायुतीच्या भागीदारांमध्येच मैत्रीपूर्ण लढत पाहायला मिळणार आहे. “पुण्यात आम्ही अजित पवार यांच्याशी बोललो आहोत की, आम्ही मैत्रीपूर्ण लढत लढू शकतो आणि राष्ट्रवादी काँग्रेस व भाजप एकमेकांविरुद्ध निवडणूक लढवतील,” असे फडणवीस म्हणाले. दरम्यान, महाविकास आघाडी स्थानिक नेत्यांशी चर्चा करून जागावाटपाबाबत निर्णय घेईल. सांगलीत महाविकास आघाडी एकत्र निवडणूक लढवणार आहे, असे राष्ट्रवादी काँग्रेस (शरदचंद्र पवार) पक्षाचे जयंत पाटील यांनी सोमवारी पत्रकारांना सांगितले. “आम्ही शिवसेना (उद्धव बाळासाहेब ठाकरे) आणि वंचित बहुजन आघाडीसह महाविकास आघाडी म्हणून एकत्र निवडणूक लढवण्याचा निर्णय घेतला आहे,” असे पाटील यांनी काँग्रेसचे विश्वजित कदम आणि अपक्ष खासदार विशाल पाटील यांच्यासोबत घेतलेल्या संयुक्त पत्रकार परिषदेत सांगितले.
Recent Comments