बिहारमध्ये जागावाटप चर्चेसाठी राजद व काँग्रेसची संमती

मतदार अधिकार यात्रेदरम्यान काँग्रेस नेते राहुल गांधी आरजेडीचे तेजस्वी यादव, त्यांची बहीण रोहिणी आचार्य आणि सपाचे अखिलेश यादव यांच्यासोबत

पाटणा: दोन आठवड्यांपूर्वी, सासाराम येथून मतदार अधिकार यात्रेला हिरवा झेंडा दाखवण्यात आला तेव्हा, तेजस्वी यादव ड्रायव्हरच्या सीटवर होते. ते राहुल गांधींसह बिहारमधून 1 हजार 300 किमी प्रवास करणाऱ्या वाहनाचे ड्रायव्हिंग करत होते. यात्रेदरम्यान राहुल गांधी यांनी युतीचा मुख्यमंत्री चेहरा कोण असेल या प्रश्नाला टाळले होते हे तेजस्वी यांना कळले नाही. सोमवारी तेजस्वी यांनी स्पष्ट केले की राष्ट्रीय जनता दल (आरजेडी) या आघाडीवर कोणतीही संदिग्धता बाळगणार नाही आणि व्यासपीठावरून स्वतःला मुख्यमंत्रिपदाचे उमेदवार म्हणून सादर केले.

“तेजस्वी आगे आगे, ये सरकार पीछे पीछे (तेजस्वी यांचे नेतृत्व, हे सरकार फक्त त्यांचे अनुसरण करते),” असे राजद नेते पाटण्याच्या डाक बंगला चौकात एका सार्वजनिक मेळाव्याला संबोधित करताना म्हणाले, जिथे पोलिसांनी पाटणा उच्च न्यायालयाजवळील बी.आर. आंबेडकरांच्या पुतळ्याजवळ यात्रेला तिच्या मूळ नियोजित अंतिम टप्प्यावर जाण्यापासून रोखले. “तुम्ही ठरवा – तुम्हाला मूळ मुख्यमंत्री हवा आहे की त्याची कॉपी? तुम्हाला मूळ मुख्यमंत्री हवा आहे, बरोबर?” असे म्हणत गर्दीतून जोरदार जयजयकार झाला.

लोकसभा विरोधी पक्षनेत्याने उपस्थित केलेला मतचोरीचा आरोप हा यात्रेचा मध्यवर्ती विषय असला तरी, जागावाटपाच्या चर्चेपूर्वी काँग्रेस कार्यकर्त्यांना ऊर्जा देण्याच्या भूमिकेमुळे विरोधी आघाडीसाठी एक नवीन आव्हान निर्माण झाले आहे. काही प्रकारे, विरोधी आघाडीतील सर्वात मोठा पक्ष असलेल्या ‘राजद’ला असे वाटू शकते, की काँग्रेस जागावाटपाच्या चर्चेदरम्यान यात्रेने निर्माण झालेल्या गतीचा फायदा घेण्यासाठी वापरू शकते. 17 ऑगस्ट रोजी, सीतामढी येथून प्रक्षेपणाच्या दिवशी, राजदने सोशल मीडियावर तेजस्वी हे यात्रेचे वाहन चालवत असलेल्या प्रतिमा पसरवल्या होत्या आणि त्यावर लिहिले होते, “यात्रा अगर युद्धभूमी की हो तो याद राखना, सारथी हमेशा कोई अहिर होगा, हर युग मै (जर प्रवास युद्धभूमीकडे असेल तर लक्षात ठेवा की यादव नेहमीच सारथी असतील).”

“त्यांच्या संपूर्ण यात्रेत, राहुल गांधी नेहमीच गाडीत आघाडीवर होते आणि तेजस्वी यादव त्यांच्या मागे उभे होते. बिहारमध्ये तेजस्वी यादव यांना दुसऱ्या क्रमांकाचा खेळाडू का बनवण्यात आले आहे? काँग्रेसला येथे कोणतेही मत नाही आणि ते पूर्णपणे तुमच्या दयेवर आहे आणि तुम्ही दुसऱ्या क्रमांकाचा खेळाडू झाला आहात,” असे पटना साहिबचे खासदार रविशंकर प्रसाद यांनी नवी दिल्ली येथे पत्रकार परिषदेत सांगितले. काँग्रेसचा राज्यात राजकीय पाया नसतानाही बिहारमध्ये राहुल गांधींना दुसऱ्या क्रमांकाचा खेळाडू म्हणून खेळवल्याबद्दल माजी केंद्रीय मंत्र्यांनी राजद नेत्यावर वारंवार टीका केली. तेजस्वी यांचा मुख्यमंत्रिपदावर दावा आहे परंतु त्यांनी आघाडीची जागा राहुल यांना दिली आहे, असेही ते म्हणाले.

2020 मध्ये, काँग्रेसला महाआघाडीवर मोठ्या प्रमाणात अडचणीचे म्हणून पाहिले जात होते, त्यांनी लढवलेल्या 70 जागांपैकी फक्त 19 जागा जिंकल्या होत्या. याउलट, राजदने 144 जागा लढवल्या आणि जागा जिंकल्या, तर भारतीय कम्युनिस्ट पक्ष (मार्क्सवादी-लेनिनवादी) किंवा सीपीआय (एमएल) ने जोरदार कामगिरी केली आणि त्यांनी लढवलेल्या 19 पैकी 12 जागा जिंकल्या. योगायोगाने, यावेळी, राहुल यांचे निकटवर्तीय आणि काँग्रेसचे बिहार प्रभारी कृष्णा अल्लावरू हे पक्षाच्या वतीने जागावाटपाच्या चर्चेचे नेतृत्व करतील. पक्षाने दलित चेहरा असलेल्या राजेश कुमार यांनाही बिहारचे अध्यक्ष बनवले, अखिलेश प्रसाद सिंग यांच्या जागी, जे आरजेडीचे प्रमुख लालू प्रसाद यांच्या जवळचे मानले जातात.

काँग्रेसच्या एका वरिष्ठ नेत्याने ‘द प्रिंट’ला सांगितले की, जागावाटप अद्याप अंतिम झालेले नसले तरी, पक्षाला आरजेडीकडून असे कळले आहे, की त्यांना मुकेश साहनी यांच्या विकासशील इंसान पार्टी (व्हीआयपी) साठी त्यांच्या जागांमधून 15-20 जागा बाजूला ठेवाव्या लागतील. “फक्त आपणच जुळवून घेण्याची अपेक्षा का करावी? चर्चा सुरू होऊ द्या,” असे नेते म्हणाले. दरम्यान, यात्रेच्या शेवटच्या दिवशी राहुल गांधी यांनी घोषणा केली की, निवडणूक आयोगाने भाजपशी हातमिळवणी करून मतदार यादीत फेरफार केल्याच्या आरोपांना पुष्टी देण्यासाठी काँग्रेस लवकरच नवीन पुरावे सादर करेल. “आम्ही महादेवपुरात अणुबॉम्ब दाखवला होता. आता, भाजपच्या लोकांनी तयार राहा, कारण हायड्रोजन बॉम्ब येत आहे. बिहारच्या जनतेने संपूर्ण देशाला संदेश दिला आहे की आम्ही मते चोरीला जाऊ देणार नाही. मी तुम्हाला हमी देतो की हायड्रोजन बॉम्बनंतर नरेंद्र मोदीजी या देशाला आपला चेहरा दाखवू शकणार नाहीत,” असे राहुल गांधी म्हणाले, तेव्हा गर्दीने जल्लोष केला.

यात्रेच्या समाप्तीनिमित्त झालेल्या सार्वजनिक मेळाव्यात तेजस्वी, सहानी, झारखंडचे मुख्यमंत्री हेमंत सोरेन, सीपीआय(एमएल)चे सरचिटणीस दीपांकर भट्टाचार्य, सीपीआय(एम)चे सरचिटणीस एम.ए. बेबी, सीपीआयच्या अ‍ॅनी राजा, तृणमूल काँग्रेस (टीएमसी) खासदार युसूफ पठाण, शिवसेना (यूबीटी) नेते संजय राऊत हे इंडिया ब्लॉकचे नेते उपस्थित होते.