लखनौ: मतचोरीबद्दल चिंता व्यक्त केल्यानंतर, काँग्रेस पक्षाने मतदार यादीतील अनियमितता शोधण्यासाठी आणि त्यांची तक्रार करण्यासाठी त्यांच्या कार्यकर्त्यांना सज्ज करण्यासाठी ‘मतरक्षक’ मोहीम सुरू केली आहे. मतदार यादीतील कथित फेरफार रोखण्याच्या उपक्रमाचा एक भाग म्हणून, काँग्रेसने पाच लोकसभा मतदारसंघांची यादी तयार केली आहे, जिथे त्यांचा पराभव कमी फरकाने झाला: जयपूर ग्रामीण आणि अलवर (राजस्थान), कांकेर (छत्तीसगड), मुरैना (मध्य प्रदेश) आणि बसगाव (उत्तर प्रदेश). या मतदारसंघांमध्ये, प्रत्येक 20 मतदान केंद्रांमागे एक मतदान रक्षक तैनात केला जाईल, म्हणजेच प्रत्येक विधानसभा मतदारसंघात अंदाजे 15-20 स्वयंसेवक आणि प्रत्येक लोकसभा मतदारसंघात जवळजवळ 100.
त्यांचे काम मतदार यादींचे निरीक्षण करणे आणि चुकीच्या पद्धतीने भर घालणे किंवा वगळणे यासारख्या अनियमितता आढळल्यास, त्वरित निवडणूक आयोगाशी संपर्क साधणे असेल. पथकाने आधीच ओळखल्या गेलेल्या पाचपैकी तीन मतदारसंघांचा आढावा घेतला आहे, जिथे काँग्रेस उमेदवार मतदान रक्षक ओळख आणि प्रशिक्षण सत्रादरम्यान उपस्थित होता. मतदान रक्षक कार्यक्रमाचा भाग असलेल्या एका वरिष्ठ पक्षाच्या पदाधिकाऱ्याने सांगितले की, या पाच लोकसभा जागांवर लक्ष केंद्रित करण्याचा निर्णय घेतल्याने असा संदेश देण्यात आला आहे की जर बूथ रक्षक आधी असते तर काँग्रेसने या जागांवर विजय मिळवला असता आणि स्थानिक कार्यकर्त्यांनाही जागरूक केले गेले असते.
या मतदारसंघांमध्ये विजयाचे अंतर 10 हजारपेक्षा कमी असल्याने हा उपक्रम एक पायलट प्रोजेक्ट म्हणून हाताळला जात आहे. त्यानंतर, पक्षाची योजना आहे की जिथे 2 लाखपेक्षा कमी फरक आहे, अशा आणखी पाच जागांवर प्रचाराचा विस्तार करावा. “स्थानिक संस्था किंवा विधानसभा निवडणुका किंवा कोणत्याही प्रकारच्या निवडणुकांदरम्यान मतदार याद्या जवळजवळ दर एक-दोन वर्षांनी अपडेट केल्या जात असल्याने, आम्हाला आतापासूनच जागरूकता निर्माण करायची आहे, कारण हा मुद्दा महत्त्वाचा बनला आहे,” असे पदाधिकाऱ्याने पुढे सांगितले. मतदान रक्षकांना ओळखण्यासाठी आणि प्रशिक्षित करण्यासाठी, काँग्रेसने जवळजवळ एक डझन नेत्यांची एक टीम तयार केली आहे. जरी प्रमुख व्यक्ती नसल्या तरी, या नेत्यांना पक्ष प्रशिक्षण, सर्वेक्षण आणि मतदार याद्या हाताळण्याचा अनुभव आहे.
मतरक्षक कोण आहेत?
काँग्रेसच्या एका पदाधिकाऱ्याच्या मते, मतरक्षक हे मतदान चोरी रोखण्याचे काम करणारे स्वयंसेवक आहेत. एका प्रशिक्षण सादरीकरणात, त्यांची भूमिका पक्षाचे कार्यकर्ते म्हणून मांडण्यात आली आहे, जे केवळ संघटनेचा भाग नाहीत तर मतदार याद्या तपासण्याचे, निवडणूक अर्जांचा प्रभावी वापर करण्याचे आणि यादीतील अनियमिततेवर आक्षेप घेण्याचे प्रशिक्षणदेखील देतात. हे रक्षक स्थानिक जिल्हा युनिटचा भाग असू शकतात. त्यांना कोणतेही पैसे मिळणार नाहीत, परंतु राज्य युनिटच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांकडून त्यांचे पर्यवेक्षण केले जाईल. त्यापैकी अनेकांना अखिल भारतीय काँग्रेस समितीमधील वरिष्ठ नेत्यांना भेटण्याची संधीदेखील मिळेल.
प्रशिक्षण भेटींदरम्यान, कार्यकर्त्यांना चार सादरीकरणे दाखवली जातात – मत चोरी म्हणजे काय, मत चोरी कशी थांबवायची, अधिकृत कागदपत्रांचा वापर आणि मतरक्षक मोहीम. पहिल्या सादरीकरणात देशभरात मतदान चोरी कशी होते हे स्पष्ट केले आहे, ज्यामध्ये डुप्लिकेट नोंदी, एकाच पत्त्यावर अनेक मतदार आणि बोगस मतदान यांसारखी उदाहरणे दिली आहेत. दुसरे सादरीकरण वाढलेली दक्षता आणि मतदार यादीची वार्षिक क्रॉस-चेकिंग यासारख्या प्रतिबंधात्मक उपायांवर लक्ष केंद्रित करते. तिसरे सादरीकरण फॉर्म 6 (नाव समाविष्ट करण्यासाठी), फॉर्म 7 (काढण्यासाठी किंवा आक्षेप घेण्यासाठी) आणि फॉर्म 8 (दुरुस्तीसाठी) च्या वापरावर लक्ष केंद्रित करते. अंतिम सादरीकरण मतदान रक्षकांची भूमिका परिभाषित करते: स्वयंसेवक जे पक्षाचा भाग असण्याव्यतिरिक्त, मतदार यादींचे निरीक्षण करण्यासाठी, या फॉर्मचा प्रभावीपणे वापर करण्यासाठी आणि मतदार यादीतील अनियमिततेबद्दल प्रश्न उपस्थित करण्यासाठी प्रशिक्षित आहेत.
प्रशिक्षणाला उपस्थित असलेल्या मध्य प्रदेशातील एका स्थानिक नेत्याने सांगितले की, “असे वाटत होते की ते बूथ कार्यकर्त्यांची ओळख पटवत आहेत, परंतु वेगळ्या पद्धतीने. हे भाजपने सुरू केलेल्या पन्ना प्रमुख संकल्पनेसारखेच आहे, ज्यामुळे त्यांच्या पक्षाच्या कार्यकर्त्यांमध्येही चर्चा निर्माण झाली.”
प्रियांका गांधी यांचे निरीक्षण
राहुल गांधी हे प्रचाराचा चेहरा असले तरी, पक्षाच्या अंतर्गत सूत्रांनी सांगितले की काँग्रेसच्या सरचिटणीस प्रियांका गांधी या कार्यक्रमाचे बारकाईने निरीक्षण करत आहेत. त्यांनी प्रशिक्षकांची यादी अंतिम केली आहे आणि राहुल गांधींना अभिप्राय दिला आहे. मुख्य प्रशिक्षण पथकात उत्तर प्रदेशातील अनिल यादव, प्रदीप नरवाल आणि माझिन हुसेन यांचा समावेश आहे, ज्यात जवळजवळ डझनभर समन्वयकांचा समावेश आहे. अनिल आणि नरवाल हे दोघेही टीम प्रियांकाचे गट सदस्य मानले जातात. अलिगड मुस्लिम विद्यापीठाचे माजी विद्यार्थी असलेले माझिन हे उत्तर प्रदेशातील प्रशिक्षण कार्यक्रमांमध्येदेखील सहभागी आहेत. काँग्रेसच्या अंतर्गत सूत्रांनी द प्रिंटला सांगितले की राहुल गांधींच्या पथकातील एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याला प्रशिक्षकांनी दिलेल्या माहितीवर लक्ष ठेवण्याचे काम सोपवण्यात आले आहे. राहुल यावर्षी मतदान रक्षकांना संबोधित करतील अशी अपेक्षा आहे.
एका ज्येष्ठ काँग्रेस खासदाराने सांगितले की, “कागदावर मांडायला म्हणून हा एक चांगला उपक्रम आहे, परंतु सर्व 545 लोकसभा जागांवर तो पसरवणे सोपे होणार नाही. काँग्रेसमध्ये, उमेदवार बहुतेकदा बूथ व्यवस्थापनासाठी त्यांच्या स्वतःच्या कोअर टीमवर अवलंबून असतात आणि हे टीम मतदान रक्षकांचे पालन करतील की नाही हे पाहणे बाकी आहे.”
Recent Comments