नवी दिल्ली: कॉंग्रेसच्या सेवा दलाच्या प्रशिक्षण पुस्तिकेत नवनिर्वाचित अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांना नाझी हुकूमशहा ॲडॉल्फ हिटलर, इटालियन फॅसिझमचे संस्थापक बेनिटो मुसोलिनी आणि हिंदुत्ववादी विचारवंत वीर सावरकर यांच्या पंक्तीत बसवण्यात आले आहे. ही पुस्तिका खास काँग्रेस कार्यकर्त्यांसाठी तयार करण्यात आली आहे.
राष्ट्रवाद आणि देशभक्ती यातील फरक सांगणाऱ्या सोळा पानी पुस्तिकेत ही नावे आहेत. ‘हिटलर, मुसोलिनी, सावरकर आणि ट्रम्प हे राष्ट्रवादाचे प्रतिनिधित्व करतात, व हा राष्ट्रवाद माणसाचे मन संकुचित करणारा आहे’ असे पुस्तिकेत म्हटले आहे. तुलनात्मक विश्लेषण करून, पुस्तिकेत महात्मा गांधी, रवींद्रनाथ टागोर, भगतसिंग, जवाहरलाल नेहरू, चे ग्वेरा आणि नेल्सन मंडेला यांना मानवतावादी आणि देशभक्त म्हणून सूचीबद्ध केले आहे.
ही पुस्तिका हेदेखील अधोरेखित करते की “भारतातील मूलतत्त्ववादी शक्तींनी वापरलेला राष्ट्रवाद हा वास्तवात हिंदू राष्ट्रवाद आहे”. ही पुस्तिका सेवा दलाने तयार केलेल्या प्रशिक्षण मॉड्यूलचा एक भाग आहे, ज्याची स्थापना 1923 मध्ये पक्षाच्या तळागाळातील कार्यकर्त्यांना प्रशिक्षित आणि एकत्रित करण्यासाठी करण्यात आली होती.
“ट्रम्प हे जगभरातील राष्ट्रवादीचे नवे आयकॉन आहेत. ट्रम्प यांच्या विजयानंतर आरएसएस आणि भाजपच्या लोकांनी जल्लोष केला, याचा अंदाज यावरून लावता येतो. शिवाय, ट्रम्प स्वतःला अमेरिकन लोकांचे नेते म्हणवून घेतात. पण प्रत्यक्षात ते मूठभर गोऱ्या लोकांचेच नेते आहेत.” असेही पुस्तिकेत म्हटले आहे. ट्रम्प या वर्षी पुन्हा निवडून आले आणि ते 47 वे राष्ट्राध्यक्ष म्हणून कार्यभार स्वीकारणार आहेत.
तथापि, ही पुस्तिका सेवा दल प्रशिक्षण मॉड्यूलचा एक भाग आहे, ज्यामध्ये राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ, अल्पसंख्याक आणि दलित राजकारण यासह इतर विषय आणि थीम्सवर विस्तृत माहिती आणि विश्लेषणाचा समावेश आहे. “विचारधारा” वरील पुस्तिकेत असे म्हटले आहे की ‘ट्रम्प यांना गोऱ्या अमेरिकन लोकांच्या पलीकडे स्वीकृती नाही’. “म्हणूनच भारतीय लोकांना ‘ट्रम्पराज्यात’ त्यांच्या नोकऱ्या आणि स्वाभिमान गमवावा लागेल ही भीती योग्यच आहे,” असेही त्यात म्हटले आहे.
हिटलरने राष्ट्रवादी भावना आणि प्रतीके यांचा वापर करून जर्मन जनतेला प्रभावित केले. “इतर राष्ट्रवादींप्रमाणे, त्याला केवळ जर्मन असल्याचा अभिमान नव्हता, तर आर्यांना एक श्रेष्ठ वंश मानत होता आणि ज्यूंचा द्वेष करत होता. म्हणूनच त्याने लाखो ज्यूंची हत्या केली, जगाला दुसऱ्या महायुद्धात ढकलले आणि शेवटी स्वतःचाही जीव गमावला’ असेही या पुस्तिकेत नमूद करण्यात आले आहे.
सेवा दल मॉड्युलमध्ये मुसोलिनी असे वर्णन केले आहे ज्याने हिटलरलाही प्रभावित केले आणि एक राष्ट्रवादी व्यक्तिमत्व म्हणून दोन दशके इटालियन लोकांसाठी “नायक” राहिले. तथापि, त्याच इटालियन लोकांनी, त्याने केलेल्या विनाशाची जाणीव झाल्यानंतर, त्याला सत्तेपासून दूर केले आणि त्याला मारण्यासाठी गोळीबार पथक तयार केले, असे त्यात म्हटले आहे. “त्याच्या (मुसोलिनी) बद्दलचा द्वेष इतका होता की शेवटी त्याचा खून केलेला मृतदेह कपडे काढून उलटा टांगण्यात आला होता.”
“स्वातंत्र्याच्या दहा वर्षांपूर्वी सावरकरांनी द्विराष्ट्र सिद्धांत मांडला होता, ज्यानुसार भारत नेहमीच दोन राष्ट्रांमध्ये विभागला जात होता- एक हिंदू आणि दुसरे मुस्लिम. त्यांनी भारत छोडो आंदोलन मोडीत काढण्यासाठी इंग्रजांसोबत कट रचला आणि आझाद हिंद फौजेच्या विरोधात हिंदूंना ब्रिटीश सैन्यात भरती करून घेण्यासाठी ब्रिटिशांसोबत काम केले,” असेही प्रशिक्षण पुस्तिकेत म्हटले आहे. “त्याच्यावर महात्मा गांधींच्या हत्येचा कट रचल्याचाही आरोप होता, पण पुराव्याअभावी ते सुटले. पण कपूर आयोगाने त्यांना दोषी ठरवले” असे पुस्तिकेत पुढे म्हटले आहे.
स्वातंत्र्य लढ्याच्या दृष्टीकोनातून काँग्रेसला भारतीय राष्ट्रवादी पक्ष म्हणून मानले जाऊ शकते, परंतु तो पक्ष प्रतिनिधित्व करतो आणि समर्थन करतो तो “निश्चितपणे भारतीय देशभक्ती, हिंदू राष्ट्रवाद नाही” हा मुद्दाही यात अधोरेखित केला जातो. “राष्ट्रवाद मानवी मन संकुचित करतो, तर देशभक्ती त्याला व्यापक बनवते, देशाप्रती प्रेमाची भावना निर्माण करते. राष्ट्रवादीला देशभक्त बनणे कठीण आहे कारण ते धर्म, जात इत्यादींच्या संकुचित सीमांनी बांधलेले आहेत.” अशा ओळी पुस्तिकेत आल्या आहेत.
“गांधी आणि नेहरूंसारखे काँग्रेसचे सर्वोच्च नेते मूलत: मानवतावादी होते, ज्यांनी वेळ आल्यावर राष्ट्र आणि तेथील लोकांप्रती सर्वोच्च देशप्रेमाचे प्रदर्शन केले. दुसरीकडे, हिंदू राष्ट्रवादी संघटना आरएसएस आणि हिंदू महासभा यांनी स्वातंत्र्याच्या चळवळीशी विश्वासघात केला आणि ब्रिटिशांची बाजू घेतली. म्हणूनच आरएसएस-भाजपचा त्याग किंवा संघर्षाचा इतिहास नाही. असेही यात ठामपणे मांडण्यात आले आहे.
Recent Comments