शास्त्रज्ञांनी मांडले चंद्रावरील पाण्याच्या उत्पत्तीबद्दलचे दोन संभाव्य सिद्धांत

प्रातिनिधिक छायाचित्र.

नवी दिल्ली: चंद्रावरील पाण्याची उत्पत्ती किंवा उगम समजून घेण्यासाठी एका नवीन अभ्यासाने आपल्याला आता एक पाऊल पुढे नेले आहे.

या आठवड्यात प्रकाशित झालेल्या ‘पीएनएएस’ (PNAS) जर्नलमधील नवीन पेपरनुसार, शास्त्रज्ञांना दोन संभाव्य सिद्धांत सापडले आहेत – चंद्राच्या पाण्याची उत्पत्ती एका उल्कापात्रातून झाली आहे जी पृथ्वीच्या सुरुवातीच्या निर्मितीसाठीदेखील जबाबदार असल्याचे म्हटले जाते किंवा चंद्राच्या पृष्ठभागावर आदळणाऱ्या धूमकेतूंमधून ते निर्माण झाले असावे.

शास्त्रज्ञांनी ट्रिपल ऑक्सिजन समस्थानिक तंत्र म्हणून ओळखले जाणारे एक तंत्र शोधून काढले  ज्याने मूलतः अपोलो मिशनमधील चंद्रावरील धुळीच्या नमुन्यांमधील ऑक्सिजनच्या तीन स्थिर समस्थानिकांचे विश्लेषण केले. या समस्थानिक विश्लेषणात असे आढळून आले की चंद्राच्या पृष्ठभागावरील पाण्याचा मुख्य योगदानकर्ता म्हणजे एक प्रकारची उल्का आहे ज्याला एन्स्टेटाइट कॉन्ड्रिट म्हणतात.

अभ्यासानुसार, चंद्रावरील पाण्यात दुसरा सर्वात मोठा योगदान देणारा धूमकेतू आहे, चंद्राच्या धूलिकणाच्या समस्थानिक विश्लेषणाचा आणखी एक परिणाम. चंद्राच्या वास्तव्यासाठीच्या परिस्थितीवर अभ्यास आणि प्रयोग वेगाने सुरू असल्याने, चंद्राच्या पृष्ठभागावरील जीवनाचा एक आवश्यक घटक असलेल्या पाण्याच्या उत्पत्तीबद्दल अधिक समजून घेण्यास मदत करण्यासाठी यासारखा अभ्यास योग्यवेळी केला जात आहे असे म्हणता येईल.

4 हजार वर्ष जुन्या हत्याकांडाचा अवशेष

ऑक्सफर्ड विद्यापीठातील पुरातत्वशास्त्रज्ञांनी केलेल्या अभ्यासात एका खुनाची कथा समोर येते. कांस्य युगाच्या सुरुवातीच्या काळात 4 हजार वर्षांपूर्वीच्या इंग्लंडमधील चार्टरहाऊस वॉरेन साइटवर सापडलेल्या 30 पुरुष, स्त्रिया आणि मुलांची हाडे आणि अवशेषांचा अभ्यास करताना, संशोधकांनी त्यांचा मृत्यू कसा झाला याबद्दल धक्कादायक शोध लावले आहेत.

पूर्वी ते एकाच समुदायातील मृतदेह मानले जात होते, आता संशोधकांना असे वाटते की या लोकांचा मृत्यू हिंसेने झालेला असावा. त्यांच्या हाडांना झालेल्या दुखापतींचे विश्लेषण केल्यानंतर, संशोधक निष्कर्षापर्यंत पोहोचले की त्यांची हत्या करण्यात आली होती, त्यांचे तुकडे केले गेले होते आणि शाफ्टमध्ये फेकून देण्याआधी त्यांचे सेवन केले गेले होते, जिथे त्यांचे मृतदेह सापडले होते. पुरातत्वशास्त्रज्ञांना पुरावे सापडले की नरभक्षण मृत्यूच्या वेळीच झाले आणि त्यांना मृतांच्या बरोबरीने गुरांची हाडे देखील सापडली.

या अभ्यासात हे कसे सूचित होते की मानवांचा उपभोग ‘गरजेच्या बाहेर’ नसून मृतांवर सामर्थ्याचे धार्मिक प्रदर्शन आहे. हा अभ्यास अर्ली ब्रॉन्झ एज-इंग्लंड आणि त्यावेळच्या सामाजिक संबंधांबद्दलच्या आमच्या कल्पनांना परिप्रेक्षात ठेवतो.

खारी मांसाहारी आहेत का?

खारी मांसाहारी असू शकतात आणि त्यांना व्होल नावाच्या उंदरांसारख्या दिसणाऱ्या एका जमातीला मारताना आणि खाताना लोकांनी पाहिले आहे. विस्कॉन्सिन विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांनी जर्नल ऑफ इथॉलॉजीमध्ये या निष्कर्षांसह एक पेपर प्रकाशित केला आहे. लेखकांनी या वर्षाच्या सुरुवातीला केलेल्या 74 वेगवेगळ्या निरीक्षणांमध्ये कॅलिफोर्नियातील ‘ग्राउंड स्क्विरल्स’ नियमितपणे शिकार करतात आणि खात असल्याचे निरीक्षण केले. या सर्व वयोगटातील आणि लिंगांच्या खारी होत्या आणि शास्त्रज्ञांनी कल्पना मांडली की हे प्राणी, जे सहसा फक्त शेंगा आणि फळे खाण्यासाठी ओळखले जातात, ते संधीसाधू आहेत आणि त्यांच्या सभोवतालच्या शिकारच्या उपलब्धतेला प्रतिसाद देतात.

नवजात बालकांचा आवाज आणि हृदयाची गती यामधील संबंध 

टेक्सासमधील शास्त्रज्ञांनी केलेल्या एका नवीन अभ्यासात असे दिसून आले आहे की प्रथमच जन्मलेल्या लहान मुलांचा आवाज किंवा बोलणे त्यांच्या हृदयाच्या गतीशी जवळून संबंधित आहे. जेव्हा लहान मुले बोलतात किंवा अगदी पहिला आवाज काढतात तेव्हा हे केवळ भाषण आणि आवाजाच्या स्नायूंचा परिणाम नसून एक संज्ञानात्मक कार्यदेखील आहे ज्यामध्ये अनेक स्नायू आणि शारीरिक प्रतिक्रियांचा समावेश होतो. लेखकांनी 34 अर्भकांच्या 2 हजार 708 स्वरांचे नमुने घेतले आणि त्यांच्या स्वरांचे चढउतार आणि हृदयगती यांचा जवळचा संबंध आढळून आला. जेव्हा हृदयगती वाढलेली असते तेव्हा अर्भके आवाज काढण्याची शक्यता जास्त असते. याचा अर्थ असा की लहान मुलांमध्ये बोलण्याची वेळ थेट त्यांच्या हृदयाच्या गतीतील चढउतारांशी संबंधित असते.

या अभ्यासाचा मुलांच्या भाषेच्या विकासाच्या अभ्यासावर आणि लहान वयातच उद्भवणारे भाषण विकार समजून घेण्यासाठी खूप उपयोग होऊ शकतो.