गुकेश ठरला सर्वांत तरुण जागतिक बुद्धिबळ चॅम्पियन

डी. गुकेशचा फाईल फोटो.

नवी दिल्ली: भारताचा प्रतिभावान बुद्धिबळपटू डी. गुकेशने गुरूवारी सिंगापूरमध्ये 2024 च्या जागतिक बुद्धिबळ चॅम्पियनशिपचे विजेतेपद जिंकण्यासाठी चीनच्या विद्यमान चॅम्पियन डिंग लिरेनचा पराभव केला. या ऐतिहासिक विजयाने 18 वर्षीय खेळाडूला शास्त्रीय बुद्धिबळातील सर्वात तरुण जागतिक विजेत्याचा मान मिळवून दिला आहे.

अंतिम फेरीत, गुकेशने लिरेनला एका गुणाने पराभूत करून विजेतेपदासाठी आवश्यक असलेले 7.5 गुण मिळवले. 14व्या आणि अंतिम शास्त्रीय खेळात निर्णायक क्षण आला, व गुकेशने 6.5 गुण कमावलेल्या लिरेनवर विजय मिळवला. हा सामना अनिर्णित राहील असे वाटत होते, ज्यामुळे शेवट अधिक नाट्यमय झाला. 32 वर्षीय चिनी बुद्धीबळपटू  लिरेनची खेळाच्या अंतिम टप्प्यात खेळावरची पकड काहीशी सुटली होती. तो नेमका क्षण गुकेशने पकडला. गुकेशने नंतर सांगितले की त्याला लिरेनची चूक पहिल्यांदा ओळखली नाही आणि त्याला हे समजण्यास काही सेकंद लागले. पण तो म्हणाला की “जेव्हा मला हे समजले, तो कदाचित माझ्या आयुष्यातील सर्वोत्तम क्षण होता.”

त्याने लिरेनविरुद्धचा 14वा गेम चार तासांत 58 चालीनंतर जिंकला. हा खेळही अनिर्णित राहिल्यास, दुसऱ्या दिवशी कमी कालावधीच्या टायब्रेकमध्ये विजेते निश्चित केले जातील. गुकेशने आधी 3 आणि 11 फेऱ्या जिंकल्या, तर लिरेनने 1 आणि 12 राउंड घेतल्या आणि फिनालेचा टप्पा निश्चित केला.

“गेल्या 10 वर्षांपासून मी या क्षणाचे स्वप्न पाहत होतो. मला आनंद आहे की मी स्वप्न साकार केले आणि ते प्रत्यक्षात आणले,” अशा भावना गुकेशने त्याच्या अभूतपूर्व विजयानंतर व्यक्त केल्या. “मी थोडा भावूक झालो कारण मला जिंकण्याची अपेक्षा नव्हती. ” असेही त्याने सांगितले.

गुकेशच्या ऐतिहासिक विजयाने काळाच्या कसोटीवर टिकणारा विक्रम मोडीत काढला. या भारतीय किशोरवयीन मुलाने 1985 पासून सर्वात तरुण जागतिक बुद्धिबळ चॅम्पियन होण्याचा विक्रम असलेल्या बुद्धीबळातील दिग्गज गॅरी कास्परोव्हचा विक्रम मोडून काढला.  कास्पारोव्हने 22 व्या वर्षी जेतेपद पटकावले आणि अनातोली कार्पोव्हच्या राजवटीचा अंत केला. “प्रत्येक बुद्धिबळपटूला हे स्वप्न जगायचे असते. मी माझे स्वप्न जगत आहे,” असे गुकेशने सामन्यानंतरच्या पत्रकार परिषदेत सांगितले.

गुकेशची कामगिरी म्हणजे भारतीय बुद्धिबळासाठी एक नवीन पर्व सुरू झाल्याची निशाणी आहे, कारण 2012 मध्ये विश्वनाथन आनंदची कारकीर्द संपल्यानंतर प्रतिष्ठित विजेतेपदावर दावा करणारा तो पहिला भारतीय आहे.

चेन्नईच्या मुलाने लिहिला इतिहास 

29 मे 2006 रोजी चेन्नई, तामिळनाडू येथे जन्मलेल्या गुकेशची कथा बुद्धिबळाच्या अनेक दिग्गजांसारखीच सुरू झाली: अथक प्रयत्न आणि खेळाची प्रचंड आवड. 2018 मध्ये, वयाच्या 12 व्या वर्षी, तो बुद्धिबळ इतिहासातील तिसरा-तरुण ग्रँडमास्टर बनला. 2024 मध्ये, त्याने प्रतिष्ठित उमेदवार स्पर्धा जिंकली, जागतिक बुद्धिबळ चॅम्पियनशिपसाठी पात्र ठरणारा तो सर्वात तरुण खेळाडू ठरला. 2783 च्या FIDE रेटिंग आणि 5 च्या जागतिक क्रमवारीसह, त्याने जगातील सर्वोच्च बुद्धिबळपटूंपैकी एक म्हणून आपले स्थान मजबूत केले आहे. शीर्षक विजेता म्हणून, त्याला 2.5 दशलक्ष डॉलर्स  बक्षीसाचा मोठा वाटा मिळेल.

अवघ्या 12 व्या वर्षी, गुकेशने आपली दृष्टी आधीच अंतिम ध्येयावर ठेवली होती. “मला जगज्जेता व्हायचे आहे,” त्याने जानेवारी 2019 मध्ये, इतिहासातील दुसरा सर्वात तरुण ग्रँडमास्टर बनल्यानंतर लगेचच घोषित केले.

गुकेश, ज्याने वयाच्या 7 व्या वर्षी वेलाम्मल विद्यालयात केवळ एक छंद म्हणून बुद्धिबळ खेळण्यास सुरुवात केली होती, त्याने 2022 मध्ये एमचेस रॅपिड स्पर्धेत तत्कालीन विश्वविजेत्या मॅग्नस कार्लसनला पराभूत करून प्रसिद्धी मिळवली होती – ही कामगिरी करणारा तो सर्वात तरुण खेळाडू होता. डिसेंबर 2023 मध्ये 2024 साठीच्या उमेदवारांच्या स्पर्धेसाठी त्याने  पात्रता मिळवली. केवळ 17 व्या वर्षी गुकेश हा प्रतिष्ठेच्या स्पर्धेत भाग घेणारा बुद्धिबळ दिग्गज बॉबी फिशर आणि मॅग्नस कार्लसन यांच्यानंतर तिसरा सर्वात तरुण खेळाडू ठरला.