आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीने आयात तफावतीबाबत पाकिस्तानकडून मागितले स्पष्टीकरण

प्रातिनिधिक छायाचित्र.

नवी दिल्ली: आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (IMF) कडून पाकिस्तानच्या बाह्य व्यापाराच्या आकडेवारीची छाननी करण्यात आली आहे, ज्याने इस्लामाबादला गेल्या काही आर्थिक वर्षात दोन सरकारी संस्थांनी सादर केलेल्या व्यापाराच्या आकडेवारीतील सुमारे 11 अब्ज डॉलर्सच्या तफावती दूर करण्याचे आवाहन केले आहे. 2023-24 आणि 2024-25 या आर्थिक वर्षांच्या आकडेवारीत आढळलेल्या तफावतींमुळे इस्लामाबादच्या बाह्य निर्देशकांच्या विश्वासार्हतेवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित झाले आहे आणि अशा वेळी जेव्हा पाकिस्तान आपली अर्थव्यवस्था स्थिर करण्यासाठी आयएमएफ निधीवर अवलंबून आहे.

2023-24 या आर्थिक वर्षासाठी दोन वेगवेगळ्या संस्थांनी – पाकिस्तान रेव्हेन्यू ऑटोमेशन लिमिटेड (PRAL) आणि पाकिस्तान सिंगल विंडो (PSW) – सादर केलेल्या आयात डेटामध्ये जवळजवळ 5.1 अब्ज डॉलर्सचा फरक होता. पीआरएएलच्या आकडेवारीनुसार आयातीचे एकूण मूल्य पीएसडब्ल्यूच्या आकडेवारीपेक्षा सुमारे 5.1 अब्ज डॉलर्स कमी असल्याचे वृत्त एका पाकिस्तानी वृत्तपत्र द एक्सप्रेस ट्रिब्यूनने दिले आहे. पुढील वर्षी आयात डेटामधील फरक वाढून 5.7 अब्ज डॉलर्स झाला. पीएसडब्ल्यूने सादर केलेले एकूण आयात मूल्य स्टेट बँक ऑफ पाकिस्तान (SBP) च्या फ्रेट-ऑन-बोर्ड आयात डेटाने केलेल्या गणनेपेक्षा देखील जास्त होते – पाकिस्तानी वृत्तपत्रानुसार, एसबीपीमधील डेटा चालू खात्याच्या अधिशेषाची गणना करण्यासाठी वापरला गेला.

आंतरराष्ट्रीय कर्जदात्याने इस्लामाबादला संपर्क साधल्यानंतर नवीनतम पुनरावलोकन चर्चा सुरू होण्यापूर्वी पाकिस्तानी अधिकाऱ्यांनी या विसंगतींबद्दल आयएमएफला माहिती दिली. सरकार आणि त्यांच्या एजन्सींनी सादर केलेल्या डेटाच्या वापरकर्त्यांमधील अविश्वास कमी करण्यासाठी आयएमएफने पाकिस्तानी अधिकाऱ्यांना या विसंगतींबद्दल अधिक पारदर्शक राहण्याचे आवाहन केले.

द एक्सप्रेस ट्रिब्यूनने दिलेल्या वृत्तानुसार, तर PRAL वरून PSW मध्ये डेटा स्रोतांचे संक्रमण झाल्यामुळे हा फरक आला होता. या वर्षाच्या सुरुवातीला, पाकिस्तानी वृत्तपत्राने वृत्त दिले, की पंतप्रधान शाहबाज शरीफ यांनी जागतिक बँकेच्या कर्जाद्वारे निधी पुरवलेल्या आयटी सिस्टममध्ये अयशस्वी अपग्रेड झाल्यानंतर डिसेंबरपर्यंत PRAL बंद करण्याचे आदेश दिले आहेत. तीन दशकांपूर्वी स्थापन झालेली, PRAL ही पाकिस्तानच्या फेडरल बोर्ड ऑफ रेव्हेन्यू (FBR) ची पूर्ण मालकीची खाजगी कंपनी आहे. PRAL डेटाने आयात डेटा, विशेषतः कच्च्या मालाचा डेटा कमी नोंदवला आहे, कारण त्याचे स्रोत सात प्रकारच्या वस्तूंच्या घोषणेवर आधारित आहेत, तर PSW चा डेटा 15 वर अधिक व्यापक आहे. पाकिस्तानी आयातदारांनी घोषित केलेल्या वस्तू आणि चिनी निर्यातदारांनी घोषित केलेल्या वस्तूंमध्ये मोठी तफावत आहे.

द एक्सप्रेस ट्रिब्यूनच्या मते, शरीफ यांनी या प्रकरणाची चौकशी करण्यासाठी एक समिती नियुक्त केली होती, ज्याने असे सूचित केले होते, की जिनेव्हा-आधारित इंटरनॅशनल ट्रेड सेंटर (ITC) ला अहवाल देणाऱ्या पाकिस्तान ब्युरो ऑफ स्टॅटिस्टिक्स (PBS) ने २०१७ मध्ये तयार केलेल्या जुन्या प्रोग्राम क्वेरीमुळे आयात कमी नोंदवली आहे.PBS ने त्याच्या डेटा रिपोर्टिंगसाठी PRAL मधील डेटा एकत्रित केला आहे. PRAL डेटा स्रोतांनी पाकिस्तान कस्टम्सने तयार केलेल्या व्यापार सुविधा योजनांसाठी स्वतंत्र वस्तू घोषणा श्रेणी एकत्रित केली नव्हती, ज्यामुळे आयात कमी नोंदवली गेली. पाकिस्तानी वृत्तपत्रानुसार, कापड आयातीत विसंगती मोठ्या प्रमाणात होत्या, ज्याची किंमत सुमारे 3 अब्ज डॉलर्स होती. देशाच्या आर्थिक परिस्थितीवर परिणाम होऊ शकतो हे लक्षात घेता, पीबीएस या तफावती जनतेसमोर उघड करण्यास अनिश्चित आहे.

इस्लामाबादला सध्या किमान दोन आयएमएफ कार्यक्रमांकडून मदत मिळत आहे – विस्तारित निधी सुविधा (ईएफएफ) आणि लवचिकता आणि शाश्वतता सुविधा (आरएसएफ) कर्ज कार्यक्रम. ईएफएफचे मंजूर मूल्य 7 अब्ज डॉलर्स आहे, तर सुमारे 1.3 अब्ज डॉलर्स आरएसएफ कर्ज कार्यक्रमाला मे महिन्यात ‘ऑपरेशन सिंदूर’नंतर आयएमएफ बोर्डाने मंजुरी दिली होती. सीमापार दहशतवादाला निधी देण्यासाठी पैसे वापरले जातील या भीतीने भारत मतदानातून दूर राहिला. आतापर्यंत ईएफएफमधून सुमारे 2.1 अब्ज डॉलर्स वितरित केले गेले आहेत. इस्लामाबादने 1958 पासून आयएमएफसोबत किमान 25 करार केले आहेत.

2019 पासून, पाकिस्तान आयएमएफसोबत अशा किमान चार निधी करारांचा भाग आहे.