भारताकडून तेहरानमधील विद्यार्थ्यांना अन्य भागात हलवण्याची कार्यवाही सुरू

इस्रायली हल्ल्यानंतर, तेहरानमध्ये एका नुकसानग्रस्त इमारतीच्या ठिकाणी काम करणाऱ्या बचावकर्त्यांचा फाइल फोटो.

नवी दिल्ली: इस्रायलशी संघर्ष पाचव्या दिवशीही तीव्र होत असल्याने भारतीय विद्यार्थ्यांना तेहरानमधून इराणच्या इतर भागात हलवण्यात आले आहे. परराष्ट्र मंत्रालयाने मंगळवारी एका निवेदनात म्हटले आहे की, आर्मेनियाच्या सीमेवरून अनेक भारतीयांनी इराण सोडले आहे. “दूतावासाने केलेल्या व्यवस्थेद्वारे सुरक्षिततेच्या कारणास्तव तेहरानमधील भारतीय विद्यार्थ्यांना शहराबाहेर हलवण्यात आले आहे. वाहतुकीच्या बाबतीत स्वयंपूर्ण असलेल्या इतर रहिवाशांनाही विकसनशील परिस्थिती लक्षात घेऊन शहराबाहेर जाण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे. स्वतंत्रपणे, काही भारतीयांना आर्मेनियाच्या सीमेवरून इराण सोडण्याची सोय करण्यात आली आहे,” असे या निवेदनात म्हटले आहे.

तेहरानमधील भारतीय दूतावास “सतत समुदायाच्या संपर्कात आहे” आणि सर्व “शक्य ती मदत” देत आहे, असेही निवेदनात नमूद करण्यात आले आहे. दूतावासाने एका वेगळ्या निवेदनात म्हटले आहे, की त्यांनी भारतीय व भारतीय वंशाच्या व्यक्तींना (PIOs) जे तेहरानमधून “स्वतःच्या संसाधनांचा वापर करून” निघू शकतात त्यांना शहराबाहेर सुरक्षितपणे जाण्यास सांगितले आहे. इस्रायलने इराणविरुद्ध हल्ले वाढवल्यानंतर दोन्ही सूचना देण्यात आल्या आहेत. अंदाजे 50-100 विद्यार्थी इराणहून आर्मेनियाला निघाले आहेत. सोमवारी संध्याकाळी, अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड जे. ट्रम्प यांनी त्यांच्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म ट्रुथ सोशलवर दिलेल्या निवेदनात तेहरानमधील सर्व रहिवाशांना इराणची राजधानी “तात्काळ” सोडण्याचे आवाहन केले, कारण अहवाल असे दर्शवितात की अमेरिकन नेते चालू संघर्षात हस्तक्षेप करण्याच्या संभाव्य पर्यायांचा विचार करत आहेत. अमेरिकन अध्यक्ष जी 7 शिखर परिषदेवरून लवकर निघून गेले आणि संघर्षाला तोंड देण्यासाठी अमेरिकेत परतले. आतापर्यंत 200 हून अधिक इराणी मारले गेले आहेत, तर इराणच्या प्रत्युत्तरात्मक क्षेपणास्त्र हल्ल्यात किमान 23 इस्रायली मारले गेले आहेत. सध्याचा संघर्ष 13 जूनच्या पहाटे सुरू झाला, जेव्हा तेल अवीवने ऑपरेशन रायझिंग लायन सुरू केले, ज्याने नतान्झ युरेनियम समृद्धीकरण सुविधा आणि इस्फहानसह इराणी अणुसुत्रांवर हल्ला केला. इस्रायलने इराणच्या सुरक्षा यंत्रणेतील किमान 10 वरिष्ठ अधिकाऱ्यांना ठार मारले आहे, ज्यात सशस्त्र दलांचे प्रमुख मेजर जनरल मोहम्मद बघीर आणि इस्लामिक रिव्होल्यूशनरी गार्ड कॉर्प्सचे कमांडर मेजर जनरल हुसेन सलामी यांचा समावेश आहे. इस्रायलच्या हल्ल्यात अनेक अणुशास्त्रज्ञांनाही लक्ष्य करून ठार मारण्यात आले आहे.

13 जून रोजी संध्याकाळी इराणने ऑपरेशन ट्रू प्रॉमिस 3  सुरू केले, इस्रायलवर बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रांनी हल्ला केला आणि तेल अवीवसह अनेक ठिकाणी हल्ला केला. पश्चिम आशियातील परिस्थिती कमी करण्यासाठी भारतीय नेतृत्वाने संवाद आणि राजनैतिक कूटनीतिचे आवाहन केले आहे, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सोमवारी सायप्रसचे अध्यक्ष निकोस क्रिस्टोडौलिड्स यांच्यासोबत संयुक्त पत्रकार परिषदेत पुनरुच्चार केला की हा “युद्धाचा काळ” नाही. परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर हे त्यांचे आर्मेनियन समकक्ष अरारत मिरझोयान आणि युएईचे अब्दुल्ला बिन झायेद यांच्या संपर्कात आहेत. दोन्ही देश भारतीयांना इराणमधून बाहेर पडण्यासाठी आणि घरी परतण्यासाठी संभाव्य मार्ग देतात. भारतीय विद्यार्थ्यांनी आतापर्यंत इराण सोडण्यासाठी आर्मेनियन मार्गाचा वापर केला आहे. इस्रायलचे इराणच्या आकाशापेक्षा हवाई श्रेष्ठत्व असल्याने आणि ते तेहरानमधील अनेक ठिकाणांना लक्ष्य करत असल्याने, हा संघर्ष आणखी तीव्र होण्याची अपेक्षा आहे, ज्यामध्ये राज्य प्रसारक देखील समाविष्ट आहे. मंगळवारी दिलेल्या निवेदनात, G7 नेत्यांनी इराणला प्रादेशिक अस्थिरता आणि प्रदेशातील दहशतीचे “मुख्य स्रोत” म्हणून लेबल केले होते आणि इस्रायलच्या स्वसंरक्षणाच्या अधिकाराचे समर्थन केले होते. निवेदनात परिस्थिती कमी करण्याचे आवाहन केले होते, तर इराण कधीही अण्वस्त्रे बाळगू शकत नाही याचा पुनरुच्चार केला होता.

इस्रायलने इराणवर हल्ला करण्यापूर्वी काही दिवस आधी, आंतरराष्ट्रीय अणुऊर्जा संस्थेने (IAEA) म्हटले होते की तेहरानने 60 टक्क्यांपर्यंत समृद्ध युरेनियमचा साठा जमा केला आहे, जो अण्वस्त्रे तयार करण्याच्या आवश्यकतेपासून एक तांत्रिक पाऊल दूर आहे. 2018 मध्ये ट्रम्प यांनी त्यांच्या पहिल्या कार्यकाळात मागील करार – संयुक्त व्यापक कृती आराखडा (JCPOA) – मधून बाहेर पडल्यानंतर, इराण आणि अमेरिका नवीन अणु करारासाठी वाटाघाटी करत होते. इस्रायलच्या हल्ल्यानंतर इराणने चर्चेतून माघार घेतली आहे, परंतु वृत्तांनुसार, हल्ले थांबल्यास त्यांच्या प्रशासनाने पुढील वाटाघाटींसाठी तयारी दर्शवली आहे.